Parrandachilik xo‘jaliklarini mexanizatsiyalashtirish. Mechanization of poultry farms

Dilatometrik  va  bimetallik  datchiklarning  ishlash  prinsipi  harorat 
o‘zgarishidagi  qattiq jism  chiziqli  miqdorining  o‘zgarishiga  asoslangan. 
Harorat  o‘zgarishiga  b o g iiq   bo igan  qattiq  jism  chiziqli  miqdorining 
o‘zgarishi quyidagicha ifodalanadi:
L = L 0(l+ B *t),
 
(13.2)
b)
Si
6
d)
e)
m
1
f )
13.3-rasm. 
Suyuqlik datchiklarining turlari:
a -  kontaktli; b -  aktiv qarshilikli; d -induktiv qarshilikli; e -  sig‘im qarshilikli; 
/ -  nurlar intensivligi.
172
bu yerda:  Lt -  haroratdagi qattiq jismning uzunligi;
L0
 -  shu jismning 0°C dagi uzunligi;
В -
 chiziqli kengayishning o ‘rtacha koeffitsiyenti (0°C dan t°C 
gacha b oigan haroratlar intervalida).
13,4-rasmda dilatometrik termometrning tuzilish sxemasi tasvirlangan. 
Dilatometrik termometrda  (13.4,  a-rasm)  sezgir  element  sifatida  chiziqli 
kengayi^Hning katta harorat koeffitsiyentiga ega b o ig an  materialdan (jez 
va  mis)  tayyorlangan  quvurcha  qoilanilgan.  Koфusga  kavsharlangan 
quvurcha ichida o‘zak joylashgan. 0 ‘zak chiziqli kengayish koeffitsiyenti 
kichik  b o ig an   materialdan  (masalan,  invar)  ishlangan.  Oichanayotgan 
muhitning  harorati  ko‘tarilishi  bilan  birga  quvurcha  uzayadi.  Bu  hoi 
о ‘ zakning uzayishiga olib keladi. Shunda pruj ina shaynning bo ‘ sh tomonini 
pastga  tushiradi,  o ‘z  navbatida  и  tortqi  va  tishli  sektor  orqali  strelkani 
uning  o‘qi  atrofida  aylantiradi. ^Strelka  esa  shkalada  oichanayotgan 
harorat qiymatini ko‘rsatadi va belgilangan holatda kontaktlami ulaydi.
Dilatometrik  termometrlar  suyuliqlar  haroratini  oichashda  ham 
haroratni  m aiu m   darajada  avtomatik  ravishda  saqlash  uchun  va 
signalizatsiyada qoilaniladi. Dilatometrik termometrlar 1.5 va 2.5 aniqlik 
klassida  chiqariladi,  ularning  yuqori  oichash  chegarasi  500°C  gacha 
boiadi.  150  °C  dan  oshmagan  haroratlar  uchun  quvurchalar  jezdan, 
o‘zaklar esa invardan ishlanadi, undan yuqori haroratlar uchun quvurchalar 
zanglamas poiatdan, o ‘zaklar esa kvarsdan ishlanadi.