Fanning o’quv dasturi Oliy va o’rta maxsus, kasb-hunar ta`limi o’quv-uslubiy birlashmalari

                                          Foli tanqisligi kamqonligi 
Foliy  tanqisligi  kamqonligi  megaloblast  kamqonliklar  guruhiga  kiradi.  FTA  sida  megaloblast 
tipdagi qon ishlab chiqarilishiga sabab, Vitamin B12
2
ning DNK sintezidagi rolining buzilishidir. 
                    
 Foliy kislota metabolizmi haqida tushuncha. 
Foliy  kislota-bu  pretoilmonoglutamin  kislota.U  suvda  eruvchi  va  termolabil  vitamin.Ovqat 
maxsulotlari organizmda hujayralar tarkibida poliglutamat(folat) ko‘rinishida bo‘ladi.Folat gushtda, 
jigarda,  o’simlik  tarkibida  (shpinat,  salat,  sabzavotlar,  mevalar,  qo’ziqorin),  achitqi,  sutda  bo‘ladi. 
Ovqatni  pishirganda  folat  50%  buziladi.Shuning  uchun  sabzavotlarni,  mevalarni  pishirmasdan 
iste'mol  qilgan  ma'qul.Folat    12-b/ida  va  ingichka  ichakning  proksimal  qismida  so’riladi.Ovqat 
tarkibidagi  folat  avval  ichakda  gamma-glutamilkarbopeptidaza  fermenti  ta'sirida  monoglutamatga 
aylanadi.  Gamma-glutamilkarbopeptidaza  so’lakda,  ichak  sekretida,ingichka  ichak  shilliq  qavatida 
saqlanadi.  Keyin  digidrofolatreduktaza  fermenti  ishtirokida  5-metil-tetragidrofolat  hosil  bo‘lib, 
qonga  tushadi.  Qonda  5-metil-tetragidrofolat  oqsillar  (alfa2-makroglobulin,  albumin,  transferin, 
folatni  tashuvchi  maxsus  oqsil)  bilan  birikib,  jigarga,  suyak  ko’migiga  tashiladi.Folatning 
membranadan  o’tishi  va  hujayra  ichiga  yig’ilishi  Vitamin  B12
2
  ishtirokida  amalga  oshiriladi. 
Hujayralarda  metiltetragidrofolat  tetragidrofoliy  kislotaga  aylanadi.  Bu  mexanizm  foliy  kislotani 
hujayra ichiga saqlanishiga yordam beradi. 
        Foliy kislota quyidagi bioximik mexanizmlarda ishtirok etadi: 
1.Vit B
12 
ishtirokida uridinfosfatdan timidinmonofosfat hosil bo‘lishida 
qatnashadi.Timidinmonofosfat DNK sintezida ishtirok etadi.Demak foliy kislota DNK sintezida 
qatnashar ekan.Buning uchun aktiv foliy kislota-5-10-metiltetragidrofoliy kislota kerak. 
2.DNK va RNK tarkibiga kiruvchi purin asoslari sintezida qatnashadi. 
3.Gistidindan glutamat kislota hosil bo‘lishida ishtirok etadi.Bu reaksiyaning oraliq mahsuloti 
formiminglutamin kislota.Foliy kislotaning kofermenti-  tetragidrofoliy kislota glutamin va  
formiminglutamin kislota hosil bo‘lishida ishtirok etadi. 
Foliy kislota defitsitida qon hosil qiluvchi hujayralarda DNK sintezi buzilib,megaloblast kamqonlik 
rivojlanadi.  
         Foliy kislotaning normal almashinuv ko‘rsatkichlari: 
1.Sutkalik ehtiyoj-100-200mkg 
2.Ratsional ovqat tarkibidagi foliy kislota-500-600mkg/sut 
3.Organizmda foliy kislotaning umumiy miqdori-5-10mg 

---

83 
 
4.Jigardagi depo folat-2,5-5mg 
5.Siydikdagi folatning sutkalik ekskretsiyasi-10ng 
6.Zardobdagi folat miqdori-6-20ng/ml 
7.Eritrotsitlar tarkibidagi folat-160-640ng/ml 
8.Ichakdagi folatnig so’rilishi-400-480mkg/sut 
9.Axlat bilan folatning ajralishi-60-90mkg/sut