Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини

43 
 
2.3 Тармоқни бошқариш сатхидаги Softswitchнинг вазифаси ва 
архитектураси 
 
Умумий қизиқишни фaқат физик даражада эмас, балки хизматларни 
шакллантириш ва кўрсатиш даражаларда турли технологиялар тармоқлари-
нинг ўзаро ишлашини таъминлаш туғдиради. Хизматлар шакллантирилиши-
ни ва кўрсатишлишини узлуксиз назорат қилиши ва хизмат кўрсатиш сифа-
тининг сўраган даражасини кафолатлайдиган айнан бир қоидалар бўйичи ми-
жоз чақирувларини қайта ишлашни, хизматлар қандай транспорт қилиниши 
ва мижозга қандай ускуна орқали тақдим этилишидан қатъи назар, қўллаб-
қувватланадиган алоқа тармоғини қуриш зарурлиги мутлақо аниқдир. 
Пакетли ва классик тармоқларнинг фарқи ва уларнинг ўзаро рақобатланиши-
га қарамасдан, улар ривожлантириш – хизматларни кўрсатиш даражаларини 
бўлишнинг (транспорт ва коммутация) хизматларни шакллантириш воси-
талари (берилган қоидалар бўйича чақирувларни қайта ишлаш) бир йўлидан 
бормоқда. 
Умумий фойдаланишдаги телефон тармоғига қўйилган 7 сонли УКС 
сигнализация тармоғини тадбиқ этиш нутқли трафик ва сигналли ахборот-
нинг йўналиш йўлларини бўлиш ҳамда хизматларнинг кўрсатиш даража-
ларини ва хизматларни бошқариш, шакллантириш даражаларини (SSP, IP) 
бўлиш билан интелектуал тармоқ архитектурасини амалга ошириш 
имкониятига олиб келди. Бундай ѐндошувни қўллаш телефон операторларига 
мавжуд ускунадан фойдаланган ҳолда, янги хизматларни фойдаланувчиларга 
кўрсатиш учун уларни тез ва аниқ шакллантириш имконини беради. Пакетли 
тармоқларга мурожаат этилганда, бундай бўлиши (шлюзни декомпозиция 
принципи) бу ерда шлюзлар, шлюзларини бошқариш қурилмалари ва 
сигнализация шлюзлари ҳам иштирок этади (охирги иккита қурилма 
қўшимча хизматларни шакллантирувчи қурилмалар билан бирлаштирилиши 
ва мослашиши мумкин). 
Шундай қилиб, қуйидаги хусусиятларга эга қандайдир тармоқ элемент-
ларига зарурият юзага келди: 
- очиқ стандартларга асосланган ва анъанавий телефон сигнализация-
нинг барча асосий типларини ҳамда ахборотни пакетли узатиш протоколла-
рини, жумладан IP-телефонияни, турлича тармоқларда чақирувларни сама-
рали машрутлашни таъминлайдиган тармоқнинг ―интелектуал‖ маркази бў-
лиши керак; 
- у катта юкламаларда тармоққа рад этишларни олдини оладиган ва 
99,999 фоиздан кам бўлмаган ишончлиликни таъманлайдиган тақсимланган 
ва масштабланган архитектураларага эга бўлиши керак; 
- у катта юкламаларда тармоққа рад этишларни олдини оладиган ва 
99,999 фоиздан кам бўлмаган ишончлиликни таъминлайдиган тақсимланган 

---

III. НАЗАРИЙ МАТЕРИАЛЛАР 
44 
ва масштабланган архитектурага эга бўлиши керак; 
- у исталган телекоммуникция сессия (қўнғироқ)ни қайта ишлаш сце-
нариясини аниқ назорат қилиш имконига эга модулни ўз ичига олиши керак; 
- у тармоқ инфратузилмасини бошқаришнинг ва сессияларини назорат 
қилишнинг ягона блокини ўз ичига олади. Алоқа тармоқларининг 
интеллектуал перефериясини бирлаштириш технологияларда уларни қўллаш-
дан қатъи назар, операторларнинг юқорида кўрсатилган таклифларга жавоб 
берадиган қарорни амалга оширишга ѐрдам беради. Шлюзларни тўғридан-
тўғри эмас, лекин оралиқ қурилма-биллинг тизими уланган дастурий 
коммутатор (инглиз тилида Softswitch - дастурий қайта улагич, коммутатор) 
орқали уланганда, ишлаб турган тармоқлар қурилиш схемасини кардинал 
ўзгаришсиз минимал харажатлар билан IP-телефониянинг анъанавий 
схемаларидаги типик камчиликлардан қутилади. 
2.1 –жадвал