Машина деталлари маъруза курси лотин 2017 й 20 янв


 Uzatmaning ishlash layoqati mezonlari. G’ildirak tishlarining yemirilish turlari, sabablari



Download 2,19 Mb.
Pdf ko'rish
bet18/94
Sana10.09.2021
Hajmi2,19 Mb.
#170170
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   94
Bog'liq
mashina detallari

3. Uzatmaning ishlash layoqati mezonlari. G’ildirak tishlarining yemirilish turlari, sabablari 
va ularning oldini olish yo’llari 
Ilashishda bo’lgan tishlarga asosan  ikkita kuch ta’sir etadi (4.2-rasm). Ulardan biri  ilashish 
chizig’i A
0
,  A
1
 bo’ylab,  tishlarning evolventaviy sirtlariga tik yo’nalgan F
n
 kuch: 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com


16
 
 
 
ω
α
cos
2
2
1
1
1
d
T
d
T
F
b
n
=
=
 
 
ikkinchi tishlar orasida sirpanish hodisasi ruy berishidan hosil bo’ladigan ishqalanish kuchi: 
F
tr
 = F
n
 f. 
 
Bu  kuchlar  ta’sirida  tishlarda  har  xil  kuchlanishlar  paydo bo’ladi.  Ulardan  tish  sirtida  hosil 
bo’ladigan  kontakt  σ
H
  kuchlanish  va  tishning  tubida  paydo  bo’ladigan  σ
F
  kuchlanish  ilashishda 
bo’lgan tishlarning ishlash qobiliyatini belgilovchi asosiy kuchlanishlardir. 
 
 
 
4.2-rasm. 
 
G’ildirakning  bir  marta  aylanishida    (t
1
 vaqt  ichida)  σ
F
  ning  ta’sir etish  vaqti  bitta  tishning 
ilashishda  bo’lgan  vaqtiga (t
2
) teng bo’ladi, 
σ
n
 ning ta’sir  etishi esa bundan ham kam vaqt davom 
etadi. Har bir tish uchun σ
H
 , σ
F
 muayyan qiymatga ega bo’lmay, vaqt oralig’ida o’zgarib turadi va 
pulsasiyalanuvchi  uzlukli  sikl  bilan  ta’sir  etadi.  Kuchlanishlarning  o’zgaruvchan  sikl  bilan  ta’sir 
etishi tishlarning toliqishiga hamda ularning yemirilishiga olib keladi. 
σ
F
  kuchlanish  tishlarning  toliqishi  tufayli  sinishiga,  σ
H
  kuchlanish  esa  tish  sirtining 
uvalanishiga sabab bo’ladi. 
Ishqalanish  kuchi  F
tr
  ning  mavjudligi  tish  sirtining  har  turli  yemirilishiga  olib  keladi. 
Binobarin,  tishli  uzatmalarning  ishlash  qobiliyati,  birinchidan,  tishlarning  sinishi,  ikkinchidan, 
tishlar sirtining yemirilishi oqibatida yo’qolishi mumkin ekan.  
Tishlar sirtining yemirilishi deganda quyidagilar tushunilishi lozim: 
a ) toliqish oqibatida uvalanib ketishi: 
b) abraziv zarrachali muhitda va oddiy ishqalanish sharoitida yemirilishi; 
v) katta nagruzka bilan ishlayotgan uzatmalarda bir g’ildirak tishi sirtining yulinib, ikkinchi 
g’ildirak sirtiga yopishib qolish hollari: 
g) plastik deformasiyalanish oqibatida siljishi: 
d) termik ishlangan tishlar sirtqi qattiq qatlamining ko’chib ketish hollari. 
Tishlarning sinishiga ikki xil sabab bo’lishi mumkin (4.4-rasm, g): 
1.  O’ta  nagruzka  bo’lishi.  Bunda  tishda  hosil  bo’lgan  kuchlanish  material  uchun  ruxsat 
etilgan  mustahkamlik  chegarasidan  ortib  ketadi.  Bunday  hollarda  plastik  materiallardan 
tayyorlangan  g’ildirak  tishlari  deformasiyalanib,  o’z  shaklini  o’zgartiradi  yoki  sinib  ketadi.  Mo’rt 
materiallaridan tayyorlangan g’ildirak tishlari esa albatta sinadi. Tishning ana shu sabablariga ko’ra 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com


17
 
 
 
sinishining  oldini  olish  uchun  o’ta  nagruzka  bo’lmasligini  ta’minlash  chorasi  ko’riladi.  Agar 
ma’lum  bir  sabab  bilan  bunga  erishishning  iloji  bo’lmasa,  tishli  g’ildiraklarni  hisoblashda  o’ta 
nagruzka bo’lishi mumkinligi e’tiborga olinadi.  
2.  O’zgaruvchi  kuchlanishning  uzoq  vaqt  davomida  ta’sir  etishi.  Bunday  hollarda,  
dastavval,  tish  tubiga  yaqin joyda materialning toliqishidan darz paydo bo’ladi. Bu darz bora-bora 
kattalashib,  tishning  sinishiga  olib  keladi.      Odatda,    darz    kuchlanishlar    konsentrasiyasi  paydo 
bo’lgan joyda hosil bo’ladi. Bu tur sinishning oldini olish  uchun tishli g’ildiraklarni chidamlilikka 
hisoblash  bilan  birga,  kuchlanishlar  konsentrasiyasini  iloji  boricha  kamaytirish  choralarini  ko’rish 
tavsiya etiladi. Umumiy holda tishlarni sinishidan saqlash uchun modulni  kattalashtirish, tishlarini 
o’zgartirish  (korreksiyalash)  va  ularni  termik  ishlash,  tish  qirralariga  tushadigan  nagruzkani 
kamaytirish (bunga tishlarning chetini  ma’lum burchak ostida kertish yo’li bilan erishiladi) hamda 
bochka shaklidagi tishlardan  foydalanish tavsiya etiladi. 

Download 2,19 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   94




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish