«Ызбекистон темир йыллари» датк

4-LABORATORIYA ISHI 

Mavzu: Massivlar 

 

 

Ishdan maqsad: Bir о‗lchovli massivlar bilan ishlashni о‗rganish. 

 

Kompyuter  yordamida  yechiladigan  kо‗pgina  masalalar  yagona 

matematik  mazmun  yoki  mohiyatan  о‗zaro  bir-biri  bilan  bog‗liq  bо‗lgan 

ma‘lumotlar  yig‗indisini  ifoda  etuvchi  katta  hajmdagi  axborotni  qayta 

ishlash bilan bog‗liq . Bunday ma‘lumotlarni chiziqli yoki tо‗g‗ri burchakli 

jadvallarda ifoda etish qulay sanaladi. 

Chiziqli  jadvalning  har  bir  elementiga  muvofiq  о‗zining  tartib  raqami 

mavjud.  Tо‗g‗ri  burchakli  jadvalning  elementi  uchun  esa  ikkita  raqam 

kо‗rsatilishi zarur: vertikal yо‗nalishdagi raqam (satr raqami) va gorizontal 

yо‗nalishdagi raqam (ustun raqami). 

Oliy  matematikada  jadval  kattaliklarini  vektorlar  va  matritsalar  deb 

ataydilar. 

Massivning  tarkibiy  qismlarini  kompyuter  xotirasiga  yozish  uchun 

massivning  о‗lchami  (hajmi)  orqali  aniqlanadigan,  ularni  saqlash  uchun 

---

 

19 

kerakli  bо‗lgan  xotira  katakchalarini  ajratib  olish  zarur.  Shuningdek, 

boshlang‗ich  bazaga  ega  bо‗lgan  raqamlash  ham  qо‗llanadi,  ya‘ni 

massivning elementlari 0 dan boshlab raqamlanadi. 

Dasturda har bir massiv uchun о‗z parametr kо‗rsatkichlari belgilangan 

bо‗lishi lozim: nomi, о‘lchamligi va о‘lchovlari. Ushbu ma‘lumot raqamli 

qiymatlarni  saqlash  maqsadida  zaruriy  xotira  hajmini  rezervatsiya  (band) 

qilish  uchun  kerak;  u  massivlarni  tavsiflab  beruvchi  maxsus  operator 

yordamida belgilanadi.  

Masalan,  10  ta  butun  sondan  iborat  bо‗lgan  massiv  va  100  ta  satrdan 

iborat  bо‗lgan  massivni  yaratishga  mо‗ljallangan  operatorlar  quyidagicha 

kо‗rinishga ega: 

 

int[] w = new int[10];  

string[] z = new string[100];  

 

Bir  xil  turdagi  massivlarni  о‗zaro  bir-biriga  qо‗llash  mumkin.  Bunda  

elementlarni  emas,  balki  iqtiboslarni  (ssilka)  о‗zlashtirish  jarayoni  rо‗y 

beradi, masalan: 

 

int[] a = new int [10];  

int[] b = a; // b va a bitta massivni belgilaydi (kо‗rsatadi)  

S# dagi barcha massivlar System nomlar bо‗shlig‗ida aniqlangan Array 

deb ataluvchi umumiy baza turkumiga ega. Unda massivlar bilan ishlashni 

yengillashtiruvchi  bir  necha  foydali  usullar  mavjud,  masalan,  о‗lchamlik, 

saralash  va  qidiruv  usullari.  S#  da  massivlarning  3  ta  turi  mavjud:  bir 

о‗lchamli, tо‗g‗ri burchakli va pog‗onali (tekislanmagan).