Loyiha toshkent davlat yuridik universiteti

Mahkumlarga  nisbatan  jismoniy  kuch  ishlatish,  tinchlantirish 
ko’ylagini va maxsus vositalarni ishlatish tartibi va shartlari. 
 Ozodlikdan  mahrum  etishga  hukm  qilingan  shaxslar  tomonidan  sodir 
etilayotgan  jinoyatlar  va  huquqbuzarliklarni  to’xtatish  maqsadida, 
shuningdek  ularni  ushlash  chog’ida,  agar  boshqa  usullar  bilan  muassasa 
ma’muriyatining  qonuniy  talablarini  ta’minlashning  iloji  bo’lmasa, 
mahkumlarga nisbatan jismoniy kuch ishlatilishi mumkin.  
Jismoniy  kuch  ishlatish  natijasida  mahkumlar  hayoti  va  sog’lig’iga 
zarar yetkazilgan har bir hodisa haqida prokurorga xabar qilinadi. 
Mahkumlarga  nisbatan,  agar  ular  jazavaga  tushsalar,  tinchlantirish 
ko’ylagi  qo’llanishiga  yo’l  qo’yiladi.  Tinchlantirish  ko’ylagi  tibbiy  xodim 
ishtirokida qo’llaniladi, uni qo’llash muddati ikki soatdan oshmasligi kerak. 
Tinchlantirish  ko’ylagi  voyaga  yetmagan  mahkumlarga  va  mahkuma 
ayollarga  nisbatan  qo’llanilmaydi.  Tinchlantirish  ko’ylagi  batamom  ajratib 
qo’yilgan  joyda  (intizomiy  bo’linmada  yoki  kontrolerning  xonasida)  faqat 
muassasa  boshlig’i  yoki  uning  o’rnini  bosuvchi  shaxs  ko’rsatmasi  asosida, 
tibbiyot  xodimining  ruxsati  bilan  va  uning  kuzatuvi  ostida  kiydirilishi 
mumkin.  Tibbiyot  xodimining  tibbiy  ko’rsatmalariga  asosan  tinchlantirish 
ko’ylagi  qo’llab  bo’lmasligi  yoki  bunday  qo’ylakni  qo’llashni  to’xtatish 
to’g’risidagi  talabi  darhol  bajarilishi  kerak.  Tinchlantirish  ko’ylagi 
qo’llanilgan  har  bir  hodisa  haqida  dalolatnoma  tuziladi,  dalolatnoma 
muassasa  boshlig’i  yoki  uning  o’rnini  bosuvchi  shaxs  tomonidan 
tasdiqlanadi.[  Jinoyat-ijroiya  kodeksiga  sharhlar.  /  M.H.Rustamboev, 
B.J.Axrarov va boshqalar. / Mas’ul muharrir: yu.f.d., prof. M.H.Rustamboev. 
– T.: TDYI, 2007. – 574 b.]   
Mahkumlarning 
g’ayriqonuniy 
xatti-harakatlarini 
to’xtatish, 
shuningdek,  o’ziga  o’zi  zarar  yetkazishining  oldini  olish  maqsadida  ularga 
nisbatan maxsus vositalar ishlatilishi ham mumkin.  
Boshqa  usullar  bilan  muassasa  ma’muriyati  vakillarining  qonuniy 
talablari  mahkumlar  tomonidan  bajarilishini  ta’minlashning  iloji  bo’lmagan 
hollardagina jismoniy kuch va maxsus vositalar ishlatiladi.  
Maxsus  vositalar  jumlasiga  rezina  tayoqlar,  qo’lkishanlari  yoki 
boshqacha  bog’lash  vositalari,  xizmat  itlari,  ko’zdan  yosh  chiqaruvchi 
moddalar,  chalg’itma  ta’sir  ko’rsatuvchi  nur-tovush  moslamalari,  to’siq-

---

119 
 
g’ovlarni  bartaraf  etuvchi  vositalar,  suv  bilan  zarba  beruvchi  va  zirhli 
mashinalar,  inshootlarni  ochish,  transportni  majburiy  to’xtatish  moslamalari 
hamda qonunda nazarda tutilgan boshqa vositalar kiradi.