O’zbekiston aloqa, axborotlashtirish va telekommunikatsiya texnologiyalari davlat qo’mitasi

void  delete(struct  slist_node*p)  –  berilgan  tugundan  keyingi  elementni 
o‗chirish  
void  insert(struct  slist_node*p,  int  nn)  -  berilgan elementdan keyin element 
qo‗shish 
int empty(struct slist_node*beg) – ro‗yxat bo‗shligini tekshirish 
Bu funksiya  asosida quyidagi funksiyalar  kiritilgan 
struct  slist_node*  creat_slist(int  size)  –  berilgan  sondagi  tugundan  iborat 
ro‗yxatni  yaratish.  Tugun  axborot  qismi  klaviatura  orqali  kiritilgan  sonlar  bilan 
to‗ldiriladi. 
void free_slist(struct slist_node* beg) – ro‗yxatni o‗chirish 

---

 95 
void  print_slist(struct  slist_node*  beg)  -  ro‗yxat  elementlarini  ekranga 
chiqarish 
 
Stek 
Stek  deb  shunday  strukturaga  aytiladiki,  stekka  kelib  tushgan  oxirgi 
elementga  birinchi  bo‗lib  xizmat  ko‗rsatiladi  va  stekdan  chiqariladi.  Mazkur 
ko‗rinishdagi  xizmat  ko‗rsatishni  LIFO  (Last  input-First  output,  ya‘ni  oxirgi 
kelgan  –  birinchi  ketadi) nomlash qabul qilingan. Stek bir tomondan ochiq bo‗ladi. 
Stekka bolalar  piramidasi  va kitoblar  qatlamini  misol keltirish  mumkin. 
   
   
   
 
6.1.-rasm. Stekka misollar 
Steklar  asosan  arifmetik  ifodali  masalalarni  tahlil  qilishda,  perebor  (ajratish)  li 
masalalarda  hamda graflardagi  algoritmlarda  ishlatiladi. 
Stekni  amalga  oshirish  uchun  chiziqli  ro‗yxatdan  foydalaniladi,  ya‘ni 
ro‗yxatda boshida ko‗rsatkichda saqlanadi: 
 
6.2.-rasm. Stekni chiziqli  ro‗yxat orqali ifodalash 
 
Qo‗shish  va  o‗chirish  amallari  ro‗yxat  boshidan  amalga  oshiriladi.  Bo‗sh 
stekda ko‗rsatkich boshi (0) ga teng.  
Misol,  agar stek 4 ta sondan tashkil topgan bo‗lsin. Ular o‗z navbatida 0, 1, 2 
va  3  bilan  raqamlangan.  h  =  4  ga  teng,  ya‘ni  stekda  4  ta  son  bor  va  keyingi 

---

 96 
qo‗shilayotgan  sonni  o‗rni  stek  massivida  4  bo‗ladi.  Buni  quyidagicha  tasvirlash 
mumkin: 
 
6.3-rasm. Stekni  massiv orqali tasvirlash 
 
Stek  boshiga  element  qo‗shish  uchun  qiymatni  yozamiz  va  h  ko‗rsatkichni 
oshiramiz: 
a[h ++] = k; 
Stekga  qiymati  k=9  sonini  qo‗shish  jarayonini  quyidagicha  grafik  ko‗rinishda 
tasvirlash  mumkin: 
 
6.4-rasm. Massivga element  qo‗shish 
 
Stek boshidan elementni  chiqarish uchun teskari amaldan  foydalanish  lozim: 
k = a[ -- h]; 
Bo‗sh stekning  boshidagi ko‗rsatkichi h = 0 ga teng. Massivga  element 
qo‗shish va o‗chirish davomida stek boshi massiv bo‗ylab ko‗chib turadi.  
Universal  stekning  har  bir  tuguni  axborot  qismi  void  turidagi  ko‗rsatkichdan 
iborat strukturadir: 
struct slist_node 
{ 
 void* info; 
 struct slist_node* pred; 
}; 

---

 97 
Stek  tugunining  ro‗yxat  tugunidan  farqi  shundaki,  o‗zidan  oldingi  tugun 
adresini  saqlovchi ko‗rsatkich ishlatilgan. 
Stek o‗zi alohida struktura sifatida  kiritilgan 
struct stack 
{ 
struct slist_node* end; 
int size; 
int width; 
}; 
Bu  yerda  end  oxirgi  tugunga  ko‗rsatkich,  width  ma‘lumot  hajmi,  size 
navbatdagi  elementlar  soni. 
 
Asosiy funksiyalar: