O’zbekiston aloqa, axborotlashtirish va telekommunikatsiya texnologiyalari davlat qo’mitasi

 

---

 45 
Struktura bilan ishlash 
1.  Ma‘lumotlar  bazasi  uchun  predmetli  sohani  tanlash  va  ma‘lumotlar 
bazasining  ayrim  qaydlarini  yozish  uchun  tuzilmalar  taklif  etish.  Tanlangan  tuzilma 
ikki  yoki undan ortiq turdagi kamida  beshta maydon (unsur)ga ega bo‗lishi lozim. 
Masalan.  “Davlat” tuzilmasi. 
Tuzilma  element  (unsur, maydon, komponent)lari: 
- mamlakat  nomi; 
- poytaxt; 
- davlat tili; 
- aholi  soni; 
- yer maydoni. 
2.  Standartga  mos  kirish  oqimi  (klaviatura)dan  chiqadigan  bir  o‗lchovli 
tuzilmalar 
massivini 
shakllantirish 
uchun 
funksiya 
yozish. 
Tuzilmalar 
kiritilayotganda  quyidagi  mexanizmlardan  birini  qo‗llash mumkin: 
- oldindan berilgan  tuzilmalar  miqdorini  kiritish; 
- berilgan  belgili  tuzilmalar  paydo bo‗lgunga qadar kiritish; 
- kiritish  amalini  davom  ettirish  zarurati  haqida  foydalanuvchi  bilan  dialog 
o‗rnatish; 
3. Tuzilmalar  massivi  fayliga  qayd etish uchun funksiya  yozish. 
4. Tuzilmalar  massiviga  fayldan  o‗qish funksiyasini  yozish. 
5.  Mavjud  tuzilmalar  massivini  yangi  tuzilmalar  bilan  to‗ldirish  funksiyasini 
yozish. 
6.  Tanlangan  unsur  (element)ning  berilgan  belgi  (znacheniye)li  tuzilmasini  izlab 
topish funksiyasini  qayd etish. 
7.  Tuzilmalar  massivi  tarkibini  displey  ekraniga  sahifa  ko‗rinishida  chiqarish 
funksiyasini  yozish. 
8.  Berilgan  belgili  tuzilmalarni  izlab  topish  funksiyasini  yozish  (masalan,  unsur 
qiymatlarining  berilgan  diapazon bo‗yicha tuzilmasini  tanlash). 

---

 46 
9.  Berilgan  maydon  bo‗yicha  tuzilmalar  massivini  tartibga  solish  funksiyasini 
yozish.  Masalan,  davlatlarni  aholisi  soni  bo‗yicha  yoki  mamlakatlarni  alfavit 
bo‗yicha tartibga keltirish. 
10.  Faylni  to‗liq  yangilash  funksiyasini  yozish,  masalan,  tuzilmalar  massivi 
faylga  tartibga  keltirilgandan  so‗ng qayta yoziladi. 
Namoyish qilish: 
- dastur tugagandan keyin  ma‘lumotlarni  faylda saqlash (xotiraga); 
- tuzilmalar  majmuini  turlicha  tartibga  keltirish; 
- mos  keladigan  tuzilmalarni  izlab  topish  (element  belgisi,  element  belgisining 
diapazoni bo‗yicha). 
3.1-jadvalda  talabalar  uchun  variantlar  berilgan.  Har  bir  variant  uchun 
quyidagi  amallar  bajarilishi  lozim: 
- har bir strukturada kamida 10 tadan ma‘lumot bo‗lsin; 
- strukturaning  ixtiyoriy  maydoni  bo‗yicha  saralash  amalga  oshirilsin  (satrli  va 
sonli maydonlar  uchun); 
- struktura  maydonlaridan  ma‘lumotlarni  qidirsin  (masalan,  davlat  uchun  faqat 
osiyo qit‘asidagi davlatlarni  yoki ma‘lum  bir davlatni); 
- struktura ma‘lumotlarni  fayldan o‗qib faylga yozsin; 
- strukturani  sonli  maydonlari  uchun  ma‘lum  bir  oraliqda  saralasin  (masalan, 
davlat  strukturasida  aholi  soni  20  000  000  dan  50  000  000  gacha  bo‗lgan  
davlatlarni  chiqaring); 
- satrli  maydonlar  uchun  biror  bir  harf  bilan  boshlanadigan  nomlarini  chiqaring 
(masalan,  davlat  nomi  maydonidan  faqat  ―A‖  harfi  bilan  boshlanadigan 
davlatlarni).