Vetinariya 2016. pmd

3-mavzu. Og‘riqsizlantirish. Veterinariya jarrohligida

og‘riqsizlantirishning ahamiyati

Og‘riqsizlantirish (anesteziya – yunoncha an – inkor

qo‘shimchasi va aisthesis  – sezgi, his etish) – sezgini yo‘qotish.

Sun’iy og‘riqsizlantirish jarrohlikda va boshqa hollarda qo‘llaniladi.

U m u m i y  hamda  m a h a l l i y  turlari bor.

---

18

U m u m i y   o g‘ r i q s i z l a n t i r i s h – umumiy

narkoz; kimyoviy moddalar, elektr toki yoki ruhiy ta’sirot

yordamida kasal hayvonni uxlatib og‘riqsizlantirish.

M a h a l l i y  o g‘ r i q s i z l a n t i r i s h  – dorilar,

fizik yoki mexanik omillar yordamida pereferik nerv sistemasining

biror bo‘lagiga ta’sir qilib, uni og‘riq sezmaydigan qilib

qo‘yishdir. Nerv tolalarini siqish bilan ham og‘riqsizlantirish

mumkin.

Narkoz  (yunoncha narkosis – karaxtlik) – sun’iy yo‘l bilan

(ba’zi kimyoviy moddalar va boshqa omillar ta’sirida) hosil

qilinadigan chuqur uyqu holati, bunda hayvon hech narsani

sezmaydi, ixtiyoriy harakat qila olmaydi, es-hushi butunlay yoki

qisman yo‘qoladi. Tibbiyotda jarrohlik  operatsiyasi vaqtida

og‘riqsizlantirish (anesteziya) maqsadida qo‘llanadi. Amerikalik

jarroh Uorren birinchi bor efir narkozi bilan operatsiya qilgan

(1846). Dastlab, narkoz uchun faqat efir va xloroformdan

foydalanib kelingan. Kimyo fanining rivojlanishi tufayli narkoz

holatini paydo qiladigan turli xil moddalar kashf etildi.

Narkozda sezuvchanlik, reflekslar yuqoladi, skelet muskullari

bo‘shashadi, lekin uzunchoq miyaning boshqaruv faoliyati

saqlanadi.

Narkotik moddalar miqdorini oshirish shu markazlarning

faoliyatini to‘xtatib, hayvonlarni o‘limga olib kelishi mumkin.