O’qituvchi Talaba 1-bosqich. O’quv mashg’ulotiga kirish

Slaydlarni kompanovkalash 
Barcha  slaydlar  yaratilib,  bezatilganidan  keyin  ularni  komponovkalash  zarur  bo’ladi. 
Komponovka ikki bosqichda o’tkaziladi: 
1.  Slaydlarning  joylashish  ketma-ketligini  Sortirovshik  slaydov  (Vid-Sortirovshik  slaydov) 
rejimida tekshiriladi (25-rasm). 

---

 
138 
 
25-rasm. Slaydlarni Sortirovshik slaydov rejimida tasvirlashga doir misol. 
KO’PBURCHAKNING  
PERIMETRI
KO
KO
’
’
PBURCHAKNING  
PBURCHAKNING  
PERIMETRI
PERIMETRI
 
Perimetr qanday topiladi?
Perimetr
Perimetr
qanday
qanday
topiladi
topiladi
?
?

Ko
’pburchakning barcha
tomonlar yig
’indisi perimetr

Perimetr lotincha alfavitning
Р harifi bilan belgilanadi.

Ko
’pburchakning barcha
tomonlar yig
’indisi perimetr


Perimetr
Perimetr
lotincha
lotincha
alfavitning
alfavitning
Р
Р
harifi
harifi
bilan
bilan
belgilanadi
belgilanadi
.
.
 
 
Р
Р
erimetrni
erimetrni
hisoblang
hisoblang
2 sm
4 sm
7sm       7 sm
6 sm
6 sm
4 sm
4 sm
4sm                  2 sm
7 sm
5 sm
2 sm
2 sm
2 sm
2 sm
2 sm
3 sm
5 sm
7 sm
1
2
3
4
5
6
 
Quyidagi figuralarning
perimetrini toping
Quyidagi
Quyidagi
figuralarning
figuralarning
perimetrini
perimetrini
toping
toping
Bir necha usullarda
 
 
Figura
№1
7 + 7 + 4 = 18 sm
7 
· 2 + 4 = 18 sm
 
Figura
№2
2 + 2 + 6 + 6 = 16 sm
2 
· 2 + 6 · 2 = 16 sm
 
 

---

 
139 
Figura
№3
4 + 4 + 4 + 7 = 19 sm
4 
· 3 + 7 = 19 sm
 
Figura
№4
3 + 3 + 3 + 3 = 12 sm
3 
· 4 = 12 sm
 
 
Figura
№5
5 + 2 +2 + 5 + 2 + 2 = 
18 sm
5 
· 2 + 2 · 4 = 18 sm
 
Figura
№6
7 + 2 + 7 + 2 = 18 
sm
7 
· 2 + 2 · 2 = 18 sm
(7 + 2) 
· 2 = 18 sm
 
 
2.  Pedagogik  stsenariyga  asosan  bir  slayddan  boshqalariga  o’tish  uchun  Slaydы  rejimida 
boshqaruvchi tugmalarni va gipermurojaatlarni o’rnating (Vid-Slaydы (Obыchnыy). 
Birinchi  bosqichda  zarurat  bo’lganda  mavjud  slaydlar  ketma-ketligini  o’zgartirish  mumkin. 
Buning uchun ko’chiriladigan slaydni sichqonchaning chap klavishi bilan ajratiladi va uni bosilgan 
holatda  ushlab  turib,  slaydning  yangi  o’rnashish  joyini  kursor  bilan  ko’rsatiladi.  SHundan  so’ng 
klavishni qo’yib yuboriladi va slayd kerakli joyga o’rnashadi. 
Boshqaruvchi  tugmalarni  tugmalarni  va  gipermurojaatlrani  o’rnatish  dasturning  bajarilishida 
talab qilinayotgan slaydga o’tish jarayonini tashkil qilish imkonini beradi. 
Tugma  tipini  tanlash  Pokaz  slaydov  –  Upravlyayushie  knopki  menyusi  yordamida  amalga 
oshiriladi  yoki  Risovanie  panelida  Avtofigurы  –  Upravlyayushie  knopki  tanlanadi.  Taklif  qili-
nayotgan ro’yxatdan tanlangan tugmaning holatini sichqoncha kursori bilan ko’rsatib, uni slaydga 
o’rnatish  lozim.  Boshqaruvchi  tugmalar    (orqaga)  va    (oldinga)dan  foydalanilanda  variantlar 
ro’yxati  Pereyti  po  giperssilke  da  Predidushiy  slayd  yoki  Sleduyushiy  slayd  ni  (mos  ravishda) 
tanlash mumkin (26-rasm). 

---

 
140 
           
 
26-rasm. Slaydda boshqaruvchi tugma Dalee ni o’rnatishga doir misol. 
 
O’zini  o’zi  nazoratlashni  tashkil  etish  uchun  matn  yoki  bo’yicha  sozlanadigan  tugma  yoki 
gipermurojaat  talab  qilinadi.  Sozlanadigan  tugmaning  o’lchami  javob  variantining  manti  bilan 
ustma-ust tushishi kerak. 
Ochilgan  muloqot  oynasi  Naystroyka  deystviya  dab  oshqaruvchi  tugmaning  ishlashini 
o’rnatish  uchun  Pereyti  po  giperssilke  ni  tanlash,  mumkin  bo’lgan  o’tishlar  ro’yxatidan  Slayd 
variantini  va  slaydning  nomini  o’tishni  bajarish  bo’lgan  joyni  kursor  bilan  belgilash  kerak. 
Slayddagi  matn  bilan  ustma-ust  tushadigan  sozlanuvchi  tugma  matnni  yopib  qo’ymasligi  uchun 
uning orqasida joylashishi kerak. 
Tugmani kerakli tarzda o’rnatish uchun Risovanie paneli va Deystvie – Poryadok – Na zadniy 
plan  tugmasidan  foydalaniladi.  Boshqaruvchi  tugmaning  rangini  tanlash,  tugma  ramkasini 
(hoshiyasini)  o’rnatish  yoki  olib tashlash mumkin  (Risovanie panellar TSvet  zalivki,   TSvet liniy 
tugmalari (27-rasm). 
   
 
27-rasm. Slaydda boshqaruvchi sozlanadigan tugmani o’rnatishga doir misol. 
Slaydlar orasidagi gipermurojaatlar yordamida o’tishni tashkil etish uchun slaydning dastlab 
kerakli  fragmentini  (matn,  rasmni)  ajratish  va  gorizontal  menyu  Vstavka  –  Giperssilka  dan  yoki 
kontekstli  menyu  Gipessilkani  chaqirish  kerak  (sichqonchaning  o’ng  klavishi).  Ochilgan 
Dovablenie  giperssilki  muloqot  oynasida  Sozdatь  s  mestom  v  dokumente  variantini  belgilash  va 
tashkil qilingan slaydlar ro’yxatidan kerakli slaydni tanlash kerak (28-rasm). 

---

 
141 
   
 
28-rasm. Rasmga gipermurojaatni o’rnatishga doir misol. 
 
Boshqaruvchi tugmalarni va gipermurojaatlarning ishlashini sozlash dasturda menyuni tashkil 
etish imkonini beradi. Menyunging har bir punkti matn ortida joylashtirilgan sozlanayotgan tugma 
bilan  ustma-ust  tushadi  yoki  matn  gipermurojaatlar  uchun  ajratiladi.  Menyuning  har  bir  punktiga 
mos  slaydlar  guruh  qilib  komponovkalanadi.  Menyuning  sozlanadigan  tugmasining  ishi  bo’yicha 
guruhning birinchi slaydiga o’tish amalga oshadi. Guruhdagi oxirgi slayd o’z strukturasida ekranga 
yana menyu ro’yxatini chaqiruvchi boshqaruvchi tugmaga ega bo’lishi lozim. 
Faqat  gipermurojaatlar  yoki  boshqaruvchi  tugmalar  bo’yicha  o’tish  mo’ljallanadigan 
slaydlarda chertish bo’yicha yoki avtomatik o’tishlarni olib tashlash kerak (Pokaz slaydov – Smena 
slaydov gorizontal menyusi). 
        
 
29-rasm.  Dasturda  menyuni  gipermurojaatlar  yoki  boshqaruvchi  tugmalar  yordamida 
o’rnatishga doir misol.