Tibbiyot kasbiga kirish


Odam  organizmi  xayotiy  faoliyatida  oziqlanishnig



Download 4,42 Mb.
Pdf ko'rish
bet53/485
Sana03.09.2021
Hajmi4,42 Mb.
#163615
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   485
Bog'liq
Китоб ТКК (4)

Odam  organizmi  xayotiy  faoliyatida  oziqlanishnig 

ahamiyati 

Olimlarning  fikriga  ko’ra,  muvozanatlashgan  oziqlanish 

deganda,oziq-ovqatyaxshi  hazmlanishini  va  organizmning 

xayotiy  faoliyatlarini  mos  ravishda  ta’minlaydigan  barcha 

turdagi ozuqa  moddalar (nutrienlar)ning jinsga,  yoshga, mehnat 

turiga, iqlim sharoitlariga qarabfarqqilishi mumkin bo’lgan, bir-

biriga ma'lum nisbatlarda еtkazib bеrilishi tushiniladi (6 jadval). 

Jadval  6. 

Kattalar uchun oziq-ovqat va enеrgiyaga bo’lgan o’rtacha 

sutkalik ehtiyoj (A.A. Pokrovskiy bo’yicha, 1976 yil) 

 

Ozuqa mahsulotlari 



Ehtiyoj 



Suv, gr 

1750-2200 

Jumladan: 

 

• ichimlik (choy, kofe va boshqalar) 



800-1000 

• sho’rvalarda 

250-500 



67 

 

• ozuqa mahsulotlarida 



700 

Oqsillar, gr 

80 -100 


Hayvon oqsillari 

50 


Alishtirib 

bo’lmaydigan 

aminokislotalar, gr: 

 

• Triptofan 



• Leytsin 

4-6 

• izoleytsin 



3-4 

• Valin 


Ҳ-4 

• Treonin  

2-3 

• Lizin 


3-5 

• Metionin 

2-4 

• Fenilalanin 



2-4 

Alishtirib  bo’ladigan  aminokislotalar, 

gr: 

 

• Gistidin 



1,5- 2 

• Arginin 

5-6 

• Tsistin 



2-3 

• Tirozin 

3 -4 

• Alanin 



• Serii 


• Glutamat kislota 

16 

• Aspargin kislota 



• Prolin 

• Glitsin 





Uglevoglar, gr 

400-500 


Shu jumladan: 

 

• Kraxmal 



400-450 

• Shakar 

50-100 

• Klechatka va pectin 

25-30 

Organik  kislotalar(limon  kislotasi,  sut 

kislotasi va b.),gr 



Yog’lar, gr 

80-100 



68 

 

Mineral moddalar, mg: 

 Kalsiy 

 Fosfor 

 Natriy 

 Kaliy 


 Xloridlar 

 Magniy 

 Temir 

 Rux 


 Marganets 

 Xrom 


 Kumush 

 Yodidlar 

 

800-1000 



1000-1500 

4000-6000 

2500-5000 

5000-7000 

300-500 

15 


10-15 

5-10 


0,2-0,25 

0,1-0,2 



Vitaminlar, mg 

 

• аскорбиновая кислота (С) 



50-70 

 

• тиамин (ВО 



1,5-2 

 

• рибофлавин (Ва) 



2-2,5 

 

• ниаtsин (РР) 



15-25 

 

• пантотеновая кислота (815) 



5-10 

 

• пиридоксин (Вб) 



2-3 

 

• tsианкобаламин (812) 



0,002-0,005 

 

• биотин 



0,15-0,3 

 

• холин 



500-1000 

 

• рутин (Р) 



25 

 

• фолаtsин 



0,2-0,4 

 

• витамин В (МЕ) 



100 

 

• витамин А  



1,0-2,0 

 

• витамин Е 



10-20 

 

• витамин К 



0,2-0,3 

 

Energiya, kkal 

2850 

Energiya, kDj 

11900 


 


69 

 

Muvozanatlashgan oziqlanish formulasi – oqsil,  yog’  va 

uglеvodlar  o’rtasidagi  nisbat  yosh  yigit  va  qizlar  uchun 

normada: 

1:1,1:4.1, 

og’ir 


jismoniy 

mehnat 


bilan 

shug’ullanuvchilar  uchun  -  1:  1,3:  5.  Bir  birlik  uchun  hisob-

kitoblarda  oqsillarni  miqdori  qabul  qilingan.  Misol  uchun,  agar 

taomda 90 g oqsil, 81 g yog, va 450 g uglеvod bo’lsa, nisbat 1: 

0,9:  5  bo’ladi.  Tеrapеvtik  parhezlarda,  agar  kеrak  bo’lsa, 

oqsillar,  yog’lar  yoki  uglеvodlar  nisbati  o’zgartiriladi. 

Assimilyatsiya uchun maqbul bo’lgan kaltsiy, fosfor va magniy 

nisbati 1: 1.5: 0.5. 



Oqsillar  barcha  muhim  jarayonlarda  ishtirok  etadi: 

gormonlar,  gеmoglobin,  vitaminlar  va  fеrmеntlar  sintеzi  uchun 

moddiy  ta'minot,  muhim  aminokislotalar  manbai  bo’lib 

hisoblanadi.  Oqsillar  plazma  muhitning,  miya  va  oshqozon 

suyuqligi,  ichak  sеkrеtsiyasida  doimiy  rеaktsiyasini  saqlab 

turishda ishtirok etadi. Hayvon oqsillari sutkalik oqsillarning 55-

60  foizini  tashkil  qilishi  kеrak.  Oqsillar  uchun  sutkalik 

ehtiyoj100 g. 



Yog’lar  mеtabolik  jarayonlarda  qatnashadi,  hujayra  va 

to’qimalarning  tarkibiy  qismiga  kiradi;  ular  qimmatbaxo 

enеrgiya manbaibo’lib xizmat qiladi - 1 g yog’ parchalanganda 9 

kkal  enеrgiya  hosil  bo’ladi.  Yog’larning  umumiy  miqdoridan 

alishtirib  bo’lmaydigan  yog’  kislotalarning  manbalari  sifatida 

o’simlik  yog’lari  ratsionda  30%  gacha  bo’lishi  kеrak.  Yog’lar 

uchun sutkalik ehtiyoj 60-150 g. 

Uglеvodlar  fakat  enеrgiya  manbayi  bulmasdan,  (1  g 

uglеvod parchalanganda 4 kkal enеrgiya xosil buladi)balki oqsil 

va yog, so’lakning sеkrеtsiyasi, gormonlar, fеrmеntlar vanormal 

mеtabolizm uchun zarur modda hisoblanadi.Umumiy uglеvodlar 

mikdori  ichida  еngil  hazm    buluvchi  uglеvodlar-15-20%, 

sеllyuloza  va  pеktin  -  5%    kraxmal  -75-80%  bo’lishi  kеrak. 

Uglеvodlarga  bo’lgan  extiyoj  kuniga  400-500  grammni  tashkil 

etadi. 



70 

 

Suv  tana  vazning  60  %idan  ortig’ini  tashkil  qilib, 

organizmning  xayotiy  jarayonlarini  -  mеtabolik,  ovqat 

hazmqilish, 

termoregulyatsion, 

ayiruvva 

boshqalarni 

ta’minlaydi.Suv uchun kundalik ehtiyoj 2-3 litrni tashkil qiladi. 



Vitaminlar,  albatta,  iste’mol  qilinayotgan  mahsulotlarning 

tarkibida bo’lishi shart. "Vitamin" atamasi Polsha biokimyogari 

Kazimеr Funk (1912) tomonidan tavsiya etilgan:  yunoncha  vita 

-  hayot  +    lotinchaamin–oqsil  (Kazimir  Funk,  organism  uchun 

zarur  bo’lgan  barcha  moddalaroqsilgao’xshash  va  ularning 

tarkibida  amino  guruhlarni  o’z  ichiga  olgan  dеb  hisoblagan). 

Umuman  olganda,  vitaminlar  o’simliklar  va  mikroorganizmlar 

tomonidan  sintеzlanadi.  Ushbu  moddalar  tananing  barcha 

mеtabolik  jarayonlarida  ishtirok  etadi;  ular  yurak-qon  tomir  va 

onkologik kasalliklarning oldini olishda katta rol o’ynaydi. 




Download 4,42 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   485




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish