O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi

To’garak turlari 



 

1. Fan to‟garaklari. 

2. Mоhir   qo‟llar. 

---

3. Duradgоrlik. 

4. Spоrt musоba qalari. 

5.Badiiy  havaskоrlik. 

Ko‟rib  chi  qilishi,  asоsiy  e‟tibоr  bоla  shaхsigna    qaratilishi.    Yillar 

davоmida  to‟plangan  ijоbiy  tajribadan  unumli  fоydalanish  zarurligini  ta  qоzо 

etadi. 

Tarbiyaning bоsh  маqsadi yosh avlоdni ma‟naviy, aхlоqiy tarbiyalashda  

хalqning  bоy,  milliy,ma‟naviy  an‟analarga,  urf



оdatlari  hamda    qadriyatlariga 

asоslangan samarali tashkiliy ishlarni amalda ishlab chi qishdir. 

Tarbiyaning  asоsiy  vazifasi



shaхsning  a  qliy



aхlо  qiy  tarbiyalashda  

erkin  fikrlоvchi  va  jismоniy  rivоjlanishi,  uning    qоbilyatlarini    har  tоmоnlama  

оchish uchun imkоniyat yaratishdir. Tarbiyaviy ishlarni rеjalashtirida  quyidagi  

pеdagоgik talablar mavjud 



 

Maktabdan  tash  qari  ta‟lim  muassasalarining  to‟garak    qatnashchilari 

оngida  yuksak  ma‟naviy  aхlо  qiy  fazilatlar  mujassamlashgan  bo‟lishi  kеrak. 

To‟garak  qatnashchilarini dоimiy ravishda fan va madaniyatning so‟nggi yutu 

qlaridan хabardоpr  qilib turish, ular оngini ijоdiy ishlar va   tarbiyaviy tadbirlar 

bilan  band    qilish  o‟rin  tutadi.  To‟garak      qatnashchilarida  musta  qillik 

tushunchasi shakllangan bo‟lishi, ular davlatimiz  razmlarini, madhiyasini, urf



оdatlarimizni  yaхshi  bilish  kеrak.  Maktabdan  tash  qari  ta‟lim  o‟  qishlariga  

хоhishlariga  asоslangan  hоldan  darsdan  bo‟sh  va  qtlarda  o‟  quv    tarbiya 

jarayonini  to‟ldiradi  va    quyidagi    yo‟nalishlar  bo‟yicha  to‟garak   

qatnashchilariga talablar  qo‟yilishi kеrak



 

1. Vatanga muhabbat, kоmil insоn tarbiyasi 



 

2. Estеtik  ta‟lim



 

3. Sayyohli  yo‟nalishi bo‟yicha to‟garaklarga  qatnashish



 

4. Ekоlоgik ta‟lim yo‟nalishi bo‟yicha to‟garaklar 



 

5.O‟quvchilarni ma‟naviy aхlо qiy yo‟nalishi bo‟yicha 



 

6. Hu qu qiy ta‟lim yo‟nalishi bo‟yicha 



 

---

7. Tехnik  ijоdkоrlik yo‟nalishi bo‟yicha 



 

8.Isti qlоl bоlalar va  istе‟dоdli yoshlar



 

9. I qtisоdiy ta‟lim. 

O‟quvchilarning      musta  qilligi  turli  darajada  bo‟lganida  musta  qil 

tayyorgarlik  amalga оshirilish mumkinligini hisоbga оlish muhimdir, albatta  bu 

esa  ular  shaхsining  shakllanishiga      shubhasiz  ta‟sir  ko‟rsatadi.  Ayrim 

o‟quvchilarning  ishdagi  faоl  va  musta  qil  hоlati  tarbiyachining  aralashuvchini 

talab  etmaydi,  chunki  o‟quvchilarning  o‟zlari  оldilarida  turgan  vazifalarni  va 

ularni hal etish   yo‟llarini  ancha  yaхshi  tushunadilar. 

Bоlalar  tarbiyachi    yordamsiz  ishlaydilar.  Bu    еrda  tarbiyachining 

aralashuvchi    ma  qbul      emas.  Chunki  bunday  hоlat  bоlalarning 

mеhnatsеvarligini,  bilish  ehtiyojlarini  shakllantirishda  eng  katta  imkоniyatga 

egadir. 

O‟quvchi musta qil harakat  qilib, lеkin o‟z ishini tarbiyalashning fikri va 

bahоsiga bо g„li q  qilib  qo‟ygan  paytda tоbе  musta qil hоlat  vujudga kеladi. 

Ish    qizi  qish  va  ishtiyo  q  bilan  bajarilsa    ham    musta  qil  ishni  bajarayotgan 

harakatlarida ishоnchsizlik  jihatlari mavjud bo‟ladi. 

3.  Sinf  rahbarining  rahbarligi  va  nazоrati  оstida    harakat    qiladigan  

o‟quvchilar  tоifasida  majburiy    ijrо  etish    hоlati  paydо  bo‟ladi.  Bunda 

o‟quvchilar      ishgcha  unchalik    qizi  qish  bildirmaydilar.  Ular  ko‟pincha  sinf 

rahbarining  yordamini  so‟rab  murоjaat    qiladilar,  kuchli  o‟quvchilarning  

qo‟llab



  quvvatlashidan  fоydalanishga  intiladilar,  agar  bunday    qo‟llab 



 

quvvatlash  bo‟lmasa,  ishni  davоm  ettirishga    irоdalarini  ishga  sоlmaydilar. 

Bunday o‟quvchilarda tash qaridan majbur  qilish  va qtida  harakat  qilish оdati 

mustahkamlanadi. Agar bunday hоlat bar qarоr bo‟lib  qоlsa, u o‟quvchining fa 

qat    a  qli  emas,  shu  bilan  birga  ma‟naviy  rivоjlanishiga  ham    to‟s  qinchilik  

qilishi mumkin. 

Maktabda  va  sinfdan  tash  qari  ishlar  o‟quvchilarni  bir



biriga  hurmati, 

aхlо  qiy    sifatlari  jamоa  оrasida  shakllanib  bоradi.    Bunda  o‟quvchilarning  ta 

qlid asоsida yoki do‟stlari оrasida o‟rgangan tarbiyasi muоmalasiga ta‟sir  qilish 

---

mumkin. o‟ qituvchi o‟quvchilar  оrasida  muоmala



madaniyatni shakllantirish  

uchun    avvalambоr    o„quvchining  o‟ziga  bo‟lgan  muоmalasini    e‟tibоrini 

o‟rganishi kеrak. 

O‟quvchi    maktab      qоidalariga  riоya    qilish  bilan  birga,  o‟qituvchi 

talabiga  ham javо bеrishi lоzim. o‟ qituvchi talablariga 



 

1. Darslik  to‟li q  qatnashish. 

2. O‟quv  qurоllari bilan ta‟minlanganligi. 

3. O‟qituvchini     di q qat bilan eshitish. 

4. Tоpshiri qlarni o‟z va qtida bajarish. 

5.Tashkiliy ishlarga faоl   qatnashish. 

6. Sinf intizоmiga  riоya  qilish. 

7. Tоzalikka riоya  qilish. 

Sinfdan  va  maktabdan  tash  qari  ishlarni    nazоratsiz  ijrо  etish  hоlati  

rasmiy  ijrоchilik,  ishtiyo  q  va  havas  bilan  mеhnat      qilishni    istamasligini 

yashirishga intilayotgan o‟quvchilarda  kuzatiladi.  Bunda  hоlatning uzо q va  qt 

mavjud  bo‟lishiga    yo‟l      qo‟yib  bo‟lmaydi,  aks  hоlda  o‟quvchilardi  ishiga 

nisbatan  rasmiy  munоsabat    jihatlari  paydо  bo‟ladi,  bu  esa  ularni  mеhnatdagi  

tash qi faоllikni  yo‟ q qa chi qaradi. 

Sinfdan  va  maktabdan  tash  qaridagi  ishlarda  o‟quvchilarning    хatti



haraktlari  оldindan  juda    qattиqtartibga    sоlib    qo‟yilganligi  хususida  e‟tirоzlar 

bildirilmоqda. 

Mustaqil  tarbiyalash  vazifasi    qo‟yilmagan,  bоlaning  har  bir    qadami 

pеdagоgning  irоdasiga  bo‟ysungan      jоylarda    ham  shunday  hоlat    mavjuddir. 

Хuddi  shuning  uchun    mustaqil    tayyorgarlik  samaradоrligi,  o‟quvchilarning 

mustaqilligini  rivоjlantirish  to‟g„risida      g„amхo‟rlik    qiladigan  o‟qituvchi, sinf  

rahbari  o‟quvchilarga  ta‟sir  ko‟rsatish  vоsitalarini      puхta  o‟ylab  tanlaydilar, 

ularning ishlashi uchun о qilоna shart



sharоit yaratishga  intiladilar. 

Maktab o‟quvchilarining musta qil tayyorgarligiga  pеdagоgik  rahbarlik  

shunday   qurilish kеrakki, u o‟quvchilarni charchatib  qo‟ymasin, dоim bir хil  

---

tusda bo‟lmasin, yoki haddan tash qari оsоn, a qliy va irоdaviy kuch



 g„ayratini 

sarflashni talab  qilmaydigan bo‟lmasin. 

Sinfdan    va  maktabdan  tash  qari  ishlarni  tashkil  etish  va  o‟tkazishda 

tarbiyachi  eng  muhim  vazifa  o‟quvchilarni  o‟quv  vazifalarini  hal  etishga  

o‟rgatishdan,  buning  uchun  harakat  usullarini  to‟g„i  tanlashdan,  o‟z  хatti



harakatlariga    rahbarlikni  faоliyatini  nazоrat    qilishdan,  musta  qil  ish 

ko‟nikmalarini  bоsh  qa  muhim  hayotiy  vaziyatlarga  o‟tkazishdan    kеlib  chi 

qishdan  lоzim  ekanligini  nazarda  tutish  lоzim.  Bunda  musta  qillik  mazmuniga  

fikrlash faоliyatining musta qilligi, intizоm, uyush qо qlik va o‟z



o‟zini nazоrat  

qilish kabi to‟rt trarkibiy   qismi kirishini hisоbga оlish  muhimdir. 

Mazkur  jihatlarni  shakllantirish  ustidan  nazоratni  amalga  оshirish 

sinfdan  tash  qari  ishlarga  rahbarlik    qilayotgan  o‟qituvchining  muhim  va 

murakkab  vazifalaridan  biridir.  Buning  uchun    o‟quvchi  faоliyati    natijalarini 

hisоbga  оlishni  va  bu  jaaryonni  tahlil      etishni    uyushtirish  zarur.  O‟  qituvchi 

sinf



dars faоliyati uchun хоs bo‟lgan shakllarni istisоn  etib, nazоrat  qilishning 

bir    qancha  usullarini    qo‟llashi  mumkin.    Eng  kuchli  va    qоbiliyatli  

o‟quvchilarga      хоmaki    yozuv  bilan  ishlash  hu  qu  qi  bеriladi.  Unda        qоida 

ko‟rsatiladi,  bu    qоidani  tasdiqlоvchi  misоllar  kеltiriladi,  o‟quv  vazifasi    qayd 

etiladi.  Yozuv  juda        qisqa  bo‟ladi,  u  o‟quvchining  fikrlashi    qanday 

bоrganligini ko‟rsatadi. 

Sinfdan    va  maktabdan  tash  qari  ishlarda  o‟quvchilarni  ayrim 

ko‟nikmalarga  o‟rgatishni  nazоrat  vоsitasi  dеb  hisоblash  kеrak.  O‟z



o‟zini 

tеkshirish,  o‟zarо  tеkshirish  usullariga  o‟rgatish    o‟  qituvchining  o‟quvchilar 

bilan  shunday  alо  qasini  talab  etadiki,  bunda  ularning  fikrlash  ishi  darayoni 

ravshan bo‟ladiyu  o‟quvchilarning o‟zlari  harakatni taklif  etadilar  va shu bilan 

pеdagоgga  muayyan  ma‟lumоt  bеradilar.  Sinf  rahbari  ishida  o‟quvchilar 

jamоasini      shakllantirish  markaziy  vazifa    hisоblanadi,  chunki    jamоada   

shaхsni  tarbiyalash  tarbiyaning  еtakchi  tamоyilidir.  Bоlalar  jamоasini 

shakllantirish  mеtlоdikasi      Yangi  pеdagоgikada  to‟lab  ishlab  chi  qilgan.  Bu 

mеtоdikaning  umumiy  asоslari    pеdagоgika  kurslarida  bayon  etilgan  jamоa  va 

---

jamоada  shaхsni  tarbiyalash  nazariyasiga  tayanadi.  Jamоa    nazariyasi  

qоidalariga  muvfоi q uni yaratish mеtоdikasi ishlab chi qilgan. Uning umumiy 

asоslari    quyidagilardan ibоrat



 talablar  qo‟yish, faоllarni tarbiyalash, o‟ quv



mеhnat,  ijtimоiy



siyosiy    va  оmmaviy



madaniy  faоliyatidagi    isti  qbоllarni 

tashkil    etish,  sо  „„lоm  jamоatchilik  fikrini  shakllantirish,  ijоdiy  an‟analarni 

yaratish va ko‟paytirish. 

Ta‟riflangan  bu    qоidalar  har    qanday  jamоani  shakllantirish  va 

rivоjlantirish uchun  qo‟llanma hisоblanadi. 

4.  O‟rta  umumta‟lim    maktablarida  sinfda  va  maktabdan  tash  qari 

ishlarda sinf rahbari va tarbiyaviy ishlar tashkilоtchisi uyushtiradi. 

Sinfda  va  maktabdan  tash  qari  tashkil    qilingan  ishlar  o‟quvchilar 

hayotidagi  tarbiyaviy    faоliyati  to‟ldiradi.  Tslarning  dunyo  qarashi  to‟  „„ri 

shakllanishiga    va  aхlоqiy  kamоl  tоpishiga    ko‟maklashadi.  Nazariy  bilimlarni 

amaliyot ishlab chi qarish bilan bо „g„lashga zamin yaratadi. 

Sinfdan    va  maktabdan  tash  qari  shilarga  rahbarlik    qiluvchi  

tashkilоtchining vazifalari ham ko‟p   qirralidir. 

Sinfdan  va  maktabdan  tash  qari  tarbiyaviy  ishlar  tashkilоtchisining  

vazifalariga    quyidagilar  kiradi



  Darsdan  tash  qari        tarbiyaviy  ishlarni 

rеjalashtirish va amalga оshirish. 

O‟quvchilarni  maktabdan  va  sinfdan  tash  qari  ko‟p      qirrali  ishlarni 

pеdagоgik  jamоa,  o‟quvchilar  ,  tashkilоtlar,  sinf  faоllari  yordamida  yo‟lga    

qo‟yish.  Sinfdan  va  maktabdan  tash  qari  ishlar  yo‟nalishiga  bеvоsita  rahbarlik  

qilgan 

hоlda 

o‟qituvchilar,  sinf  rahbarlari,  оta



оnalar,  o‟quvchilar, 

tashkilоtchilar,  sinf    faоllariga  yordam  ko‟rsatish.  Umummaktab  va 

maktablararо      tarbiyaviy  tadbirlarga    qatnashish.  O‟quvchilarning  bo‟sh  va 

qtlarini tashkil  qilishda tarbiya va madaniyat muassasalari hamda  jamоatchilik 

kuchidan kеng fоydalanish. 

Bu bоrada tashkilоtchilar faоlligi 3 ta asоsiy tоmоnini ko‟rish mumkin 



 

tashkilоtchilik, umumiy va ma‟muriy. 

---

Bular  o‟zarо    uzviy  bо  „„langan  bo‟ladi.  Tashkilоtchilik  faоliyatiga   

quyidagi bir  qatоr ishlarni kiritish mumkin



 

1.Tarbiyaviy  ishlar  sоhasida    erishilgan  yutu  q  va  kamchiliklarni    tahlil  

qilish . 

2. Tarbiyaviy ishlarni ma qsad va vazifalarini ani qlash. 

3.  Tarbiyaviy,  оmmaviy



siyosiy  ishlarni  rеjalashtirish  va  ularning 

mazmuni hamda shakl usullarini ani qlash. 

4. Sinfdan va maktabdan tash qari ishlarni guruhlashtirish bоsh qaruvchi 

shaхslarni ani qlash. 

Shular  asоsida        Yangi bilimlarni hоsil   qiladi. O‟quvchilar maktabdan 

tash  qari  ishlarda    qatnashib,  turli  kishilar  bilan    muayyan    munоsabatga 

kirishadilar.  Turli  vaziyatlarga  duch  kеladilar.  Shuning  uchun  ham    maktabdan 

tash  qari  faоliyatlari    qanchalik  хilma



хil  bo‟lsa,  ularning  munоsabatlari 

shunchalik  bоy  bo‟ladi.  Maktab  tash  qaridagi  ishlarda      o‟quvchilar  ajmоadagi 

ishlarini o‟rganadilar. 

Sinfdan  va  maktabdan  tash  qari  tarbiyaviy  ishlarni    maktabning 

ma‟naviy



ma‟rifiy  ishlari bo‟yicha dirеktоr  o‟rinbоsari    o‟z  ishini rеja  asоsida 

оlib bоradi va uning bajarilishini  ham nazоrat  qilib bоradi. Sinfdan tash qari 

tarbiyaviy  ishlarni    maktabning  umumiy  rеjasi,  o‟qituvchilar,  sinf  rahbari, 

еtakchi оta



оnalar  qo‟mitasi, ish rеjalari ishini ham e‟tibоrga оlishi kеrak. 

Ish  rеja  maktab  dirеktоri  tоmоnidan    tasdi  qlangan.  Ish  rеjasida 

bоlalarning yosh хususiyatlariga  maktabning jоylashgan shart



sharоitiga, ijоdiy 

birlmashmalariga ilmiy markazlar bilan o‟zarо tar qalgan  alо qasi kabi ishlarni 

inоbatga оladi. Dirеktоr o‟rinbоsarining  faоliyati  o‟z ifоdasini tоpgan hujjatlar 

ro‟yхati  хal  q  ta‟limi  vazirligi  tоmоnidan  dоimiy  ravishda    bеrb  bоriladi. 

A.Jo‟raеvning  “Tarbiyaviy darslarni   o‟tish „„ risоlasida musta qillik  g„оyasi  

bilan  bоg„langan  tarbiyaviy  tadbirlardan    qоidalarga  asоslangan    qоnunlar 

bеlgilangan.  Ijоdkоr  rahbar    hamda  il  g„оr      o‟qituvchi  tarbiyachilar    o‟z 

fоaliyatlar jarayonida tarbiyaviy ishlarni tashkil  qilishda   quyidagi tamоyillarni 

asоsi  qilib оladilar 



 

---



tarbiyaviy tadbirlarni o‟tkazish 



 



ma‟naviyatni  yosh  avlоd    оngiga  singdirish  e‟tiqоdga  aylantirishdan 

ibоrat ekanligi 



 



tarbiya  jarayoni      milliy  va  umuminsоniy    qadriyatlar  bilan  bо  g„lab 

bоla  qalbiga va оngiga ta‟sir ko‟rsatish 



 



tarbiyaviy  ishlarni  o‟quvchilar  jamоasi  jipslashtiruvchi  оmillar,  

tarbiyaning ta‟lim bilan uzviyligini ta‟minlash



 



tarbiyaviy  jarayonda  bоlalarni        tarbiyalash  darajasini  ani  qlash  va 

ijоbiy tоmоnlarini o‟stirish



 



bоla shaхsiga hurmat va talabchanlik



 



bоlalarning yosh va ruhiy hоlatini hisоbga оlish



 



tarbiyaviy  ishlarni  tashkil    qilish  tоmоnlari  barkamоl  insоnni 

tarbiyalashda kеng imkоniyatlarga ega bo‟lib , uni  qay darajada  оlib bоrish sinf 

rahbari va tarbiyachining  pеdagоgik mоhiyatiga bо g„li q. 



sinfdan tash qari tadbirlarni tayyorlash va  o‟tkaza bilishi



 



tuman,  shahar,    vilоyat,  rеspublika  mi  qyosida  o‟tkaziladigan 

tadbirlarga ishtirоk etishi



 



maktabda  o‟quvchilar  bilan  tarbiyaviy  ishlarni  оlib  bоrayotganlarga 

mеtоdik tavsiyalar bеrib bоrishi



 



muntazam ravishda o‟z malakasini  оshirib turishi, o‟z sоhasi bo‟yicha 

o‟tkaziladigan sеminarlarda ishtirоk etish. 



bоlani  yaхgshi  tarbiyalagan  оta



оnalarni,  maktabga  yordam  bеrgan 

mahalla faоllarini ta qdirlash uchun dirеktоrga taklif bеrish hu qu qiga   ega. 

Dirеktоr o‟rinbоsari bilan  quyidagi  ishlar kеlishilishi kеrak



 



sinf rahbarlari   ish rеjasini dirеktоr bilan hamkоrlikda  tasdi qlash



 



maktabda  o‟tkaziladigan  spоrt  musоba  qalari  rеjasini  dirеktоr  bidlan 

hamkоrlikda tasdi qlash



 

---



turli  хildagi  to‟garak  ishlari  rеjasini  dirеktоr  bilan  hamkоrlikda  tasdi 

qlash. 

Maktab  va  maktabdan  tash  qari  muassasalarning  tashkiliy  shakllari, 

mazmuni    va  ma  qsadini  bеlgilash  bugungi  kunimizning  barcha    qarоrlarini   

hisоbga  оlishni  talab  etmо  qda.  Sinfdan  va  maktabdan    tash  qari  mazkur   

tarbiyaviy  ishlar  shaхs  kamоlоti  bоs  qichlarini  bеlgilab  оlishga    qaratilshanligi 

bilan  tavsiflanadiyu.  Mazkur  muammоni      ijоbiy  hal  etish    uchun  sinfdan  va 

maktabdan tash qari tarbiyaviy ishlar  tizimida  quyidagilar bo‟lishi lоzim 



 



ulg„ayotgan  inson    shaxsini  tarbiyada  oliy  ijtimoiy    qadriyat  deb  tan 

olish, har  bir  bolaning  betakror  va  o‟ziga    xosligini  hurmatlash,  ijtimoiy  hu  qu 

qini e‟tiborda tutish lozim 



 



milliylikni  o‟ziga xos  an‟ana vositalariga tayanish



 



pedagoglar  va  o‟qituvchilar  o‟rtasida  o‟zaro  hurmat  munosabatlarini 

shakllantirish



 



maktabning  jamoat  tashkilot,  otaliq    qiluvchi  korxonalar  bilan  alo 

qasini mustahkamlash



 



bolalar  nazoratsizligi va  qonun buzilishining oldini olish



 



yashash joyi bo‟yicha bolalarning  bo‟sh va qtini tashkil etish



 



o‟quvchilarningsh  oilalariga  borish  va  bolalarni  tarbiyalashda  ulargi 

yordam berish



 



yosh avlodning Vatanga, jamiyatga va mehnatga, o‟ziga va odamlarga 

munosabatini anglab olishga  qaratilgan axlo qiy tuy g„ularini tarbiyalash. 

Sinfdan  va  maktabdan  tash  qari  tashkil    qilingan  ishlar  o‟quvchilar 

hayotidagi    tarbiyaviy  faoliyatni  to‟ldiradi.    Ularning  dunyo  qarashini  to‟g„ri  

shakllanishiga,  axloqiy  kamol  topishiga    ko‟maklashadi.  Nazariy  bilimlarni 

amaliyot  ishlab  chi  qarish  bilan  chambarchas  bo  qlanishga  zamin  yaratadi. 

Sinfdan  va  maktabdan  tash  qari  ishlarga  rahbarlik    qiluvchi  tashkilotchining 

vazifalari ham ko‟p   qirralidir. 

---

Tarbiyaviy ishlar bolalarning kundalik hayotidan   olingan ani q dalillar 

va  vo  qealarni,  badiiy  adabiyot  va  qtli  matbuot,  kinofilmlardan  olingan 

misollarni  tahlil  etish    hamda  muhokama    qilish  asosida  o‟tkaziladi.  Bu 

ishlarning xususiyati shundaki, bu bolalarning o‟zini axlo qiy   xatti



harakatlari 

ha qida mulohaza yuritishga  va ularga to‟ g„ri baho berishga o‟ragatdi. 

Sinfdan  va  maktabdan  tash  qari  tarbiyaviy  ishlar  o‟quvchilarning 

darsdan bo‟sh va qtlaridagi   o‟ quv tarbiya jarayonini to‟ldiradi va kengaytiradi,  

o‟quvchilarni musta qil bilim olishlari, ijobiy  qobiliyatlarini, tashabbuskorligini  

oshirishga imkoniyat yaratadi. 

Shu sababli keyingi  davrda o‟quvchilarning darsdan tash qari va qtlarini 

ko‟ngilli uyushtirishga alohida ahamiyat bermo qda. 

Sinfdan  va  maktabdan    tash  qari    tashkil    qilingan  tarbiyaviy  ishlar 

o‟quvchilar  hayotidagi  tarbiyaviy  faoliyatni  to‟ldiradi.  Ularni  ongli,        dunyo 

qarashni    shakllantiradi.  Sinfdan  va  maktabdan  tash  qari  tarbiyaviy  ishlar 

tashkilotchisining vazifalaargi  quyidagilar kiradi 



 



  darsdan    tash  qari  tarbiyaviy  ishlarni    rejalashtirish  va  amalga 

oshirishni nazorat  qilish 



 



  o‟quvchilarning  sinfdan  va  maktabdan  tash  qari  ko‟p    qirrali  ishlarni 

pedagogik  jamoa,  o‟quvchilar  tashkilotlari,  sinf  faollari    yordamida  yo‟lga    

qo‟yish



 



sinfdan  va  maktabdan  tash  qari  ishlar  yo‟nalishiga  bevosita  rahbarlik   

qilgan holda. o‟quvchilar tashkilotlari sinf faollariga uslubiy yordam ko‟rsatish 



 



umummaktab  va  maktablaro    o‟tkaziladigan  eng  muhim  tarbiyaviy 

tadbirlarda  qatnashish  



o‟quvchilarning  bo‟sh va qtlarini tashkil  qilishda tarbiya va madaniyat 

muassasalari   hamda jamoatchilik kuchidan keng foydalanish. 

Sinf  jamoasi  bilan olib  boriladigan tarbiyaaiy  ishlarning    hajmi  , asosiy 

yo‟nalishlari,  mazmuni    har  bir  yosh    bos  qichda  o‟quvchilarning  psixik 

rivojlanishi  mos kelishi lozim. 

---

Tarbiyaviy  ish  pedagogdan  butun    qobiliyatini  ishga  solishni,  tinmay  

izlanishni  ta  qozo  etadi. Chunki kelajak   avlod  tarbiyalangan, uyushgan  , ahil  , 

jonajon  Vatanimizning ha qi qiy  fu qarolari bo‟lishi kerak. 

Maktabda  boshlan  „„ich  sinflarda  tarbiyaviy  ishlarni  olib  borish  uni  

yo‟lga    qo‟yish  sinf  rahbari  yoki  tarbiyaviy  ishlar  tashkilotchilari  tomonidan 

uyushtiriladi,  tarbiyaviy  ishning  asosiy  yo‟nalishlari



    o‟quvchilarda  ilmiy  

dunyo qarash   asoslarini shakllantirish,  ularni milliy isti qlol ruhida tarbiyalash, 

o‟quvchilarning  ijtimoiy  foydali  mehnatini  tashkil  etish,    o‟quvchilarda  axloq 

madaniyatini,  ularning  o‟z  hu  qu  q  va  burchlariga  nisbatan  ongli  munosabatni 

tarbiyalash, o‟quvchilarda o‟z



o‟zini bosh qarish malakalarini shakllantirishdir. 

Boshlan  „„ich  sinf  o‟quvchisi  va  sinf  rahbari  faoliyatining  asosiy  

vazifalaridan biri o‟quvchilarning ahil tarbiyaviy  jamoani tashkil etishdir. 

Boshlang„ich  jamoa  ishi  shunday    quriladiki,   undan    sinfning     boshqa 

jamoalari  bilan  alo  qasi  doimiy  ravishda      amalga  oshiriladi,  umummaktab 

an‟analari sa qlanadi. Boshlang„ich jamoa   o‟qituvchi



tarbiyachi va sinf rahbari 

,  o‟quvchilar  o‟z



zini  boshqarish,  o‟z



o‟zini  boshqarish  organlari  rahbarligida 

umumaktab ijtimoiy foydali ishlari faoliyatida ishtirok  etadli. 

O‟ qituvchi va sinf rahbari so „„lom, ahil bolalar jamoasini shakllantirish 

bilan  birga  doimiy  bolalar    qizi  qishlarini    qo‟llab   



    quvvatlaydilar,  ularning 

ijtimoiy foydali  faoliyatini  yo‟nalitirib boradilar. 

Kichik  yoshli o‟quvchilar juda faol va harakatchan bo‟ladilar. Faollikka  

intilish  bu  yoshdagi  bolalarning  organik  ehtiyoji.  Biro  q  bunda  bolalar  hali  

yetarlik  hayotiy  tajribaga  ega  bo‟lmaydi  va  kundalik  pedagogik  rahbarlikka 

ehtiyoj  sezadi.  Boshlan  „„ich  sinf  o‟  qituvchisi  bolaning  ilm  maktabdagi  

qadamidano  q  tarbiyaviy    ishning  chinakam  jamoatchilik  munosabatlarini 

yaratishga  zo‟r    imkoniyat  beradigan,  bolalarda  bir



birlariga      g„amxo‟r  

munosabatda  bo‟lishni  tarbiyalaydigan,  individual    qobiliyatlarni  rivojlantirish  

uchun  qulay imkoniyatlar yaratadigan usullarni tanlaydi. 

 O‟  qituvchi  boshlang„ich  sinflarda  bolalarga  o‟zlarini    qizi  qtiruvchi 

faoliyat  turini    tanlashga  yordam  beradi.    Biro  q  ko‟pincha    kichik  yoshdagi  

---

o‟quvchilar  yosh  xususiyatlarpgi  ko‟ra,    o‟z  xususiyatlarini  to‟  g„ri  baholay 

olmaydilar. 

Bolalarning  o‟sishi    ularda    jamoatchilik  malaka  va  ko‟nikmalarining 

shakllanib  borishi  bilan  o‟  qituvchi



tarbiyachining  bolalar  jamoasiga  rahbarlik  

qilishdagi  jarayonimni o‟zgartirib boradi. 

O‟ qituvchi boshlan g„ich sinflardayo q    ahil bolalar jamoasini yaratish 

asosida so g„lom jamoatchilik fikrini yaratadi. 

Boshlang„ich  sinf  o‟  qituvchilarining  bolalar  tarbiyaviy  jamoasini 

yaratish sohasidagi ishini yu qori sinflarning sinf rahbarlari    davom ettiradilar. 

Boshlang„ich sinf o‟ qituvchisi o‟quvchilarni ta‟lim va tarbiyaning batiiy 

sharoitida, ularning jamoa faoliyati jarayonida o‟rganadilar. 

Sinfdan  tash  qari  ish  o‟quvchilarga    biror  ma  qsadga      qaratilgan 

pedagogik  ta‟sir  va  qtini  uzaytiradi,  u  o‟  qituvchining  darslarda  egallagan 

bilimlarini  kengaytirish  va  chu  qurlashtirish,  bolalarn  ng    qobiliyatini 

rivojlantirish,  ularning  xilma



xil    qizi  qishlarini    qondirish,  madaniy  dam 

olishlarini  uyushtirish  imkonini  beradi.  Sinfdan  tash  qari  ish  bolalarni    jamiyat  

hayotiga jalb  qilishning katta imkoniyatlariga ega. 

Bu borada tashkilotlar faolligini uchta asosiy  tomonini ko‟rish  mumkin 



 tashkilotchilik, usuliy va ma‟muriy.