И. М. Абдуллаева, Д. T. Азимов. “Ахборот тизимлари

 
Асосий атамалар ва таърифлар 
Дастурий таъминлаш ташкилотнинг асосий ресурсини ташкил қилади, 
уни ғоятда эҳтиѐткорлик билан бошқариш керак. 
Мультидастурлик, кўп вазифалик, кўзда кўриш хотираси вақтни 
тақсимлаш ва кўппроцессорлик тизимли ресурслардан самаралироқ 
фойдаланишни таъминлайди, чунки компьютер бир вақтда бир неча 
вазифаларни бажариши мумкин. 
Мультидастурлик (ШК муҳитидаги кўпвазифалик) бир неча дастурларга 
компьютер ресурсларидан биргина вақтда фойдаланишга имкон беради. Кўзда 
кўриш хотираси дастурни кичикроқ қисмларга бўлиб, асосий хотирадан 
самаралироқ фойдаланишни таъминлайди. Вақтнинг тақсимланиши туфайли 
бир неча фойдаланувчилар компьютер ресурсларига ҳар бир фойдаланувчига 
ҳисоблаш вақти кванти белгиланиши йўли билан бир вақтда кириш имконини 
оладилар. 
Кўп процессорлик бир вақтда бир неча вазифаларни бажарувчи иккита ѐки 
кўпроқ МБПдан фойдаланишдир. 
Корпоратив 
ва 
оралиқ 
ДТ 
ҳамда 
корпоратив 
иловаларнинг 
интеграциясини таъминловчи ДТ бутун корпорация кўламидаги иловаларнинг 
интегациялашувини таъминлайди. 
 
Калитли атамалар 
Фойдаланувчининг графикли интерфейcи (ГУИ), жамовавий ишлаш ДТ, 
кўппроцессорлик, мультидастурлик, кўпвазифалик, операцион тизим, сўровлар 
тили, ҳисоботлар генератори, дастурий таъминлаш, дастурий пакет, электрон 
жадвал, тизимли ДТ вақтни тақсимлаш.
 
Саволлар 
1. ДТнинг асосий турлари, уларнинг қўлланиш ва фойдаланувчилар 
атамаларидаги фарқларини айтиб беринг. 
2. Компьютернинг операцион тизими нима? Унинг вазифалари нимадан 
иборат? 

---

41 
3. Мультидастурлик, кўзда кўриш хотираси вақтни тақсимлаш ва 
кўппроцессорликни таърифлаб беринг. Нима учун улар ахборот тизимини 
бошқариш учун муҳимлар? 
4. Транслятор, компилятор ва интерпретатор ўртасидаги фарқ қандай? 
5. Фойдаланувчининг графикли интерфейсига таъриф беринг ва баѐн 
қилинг. 
6. ШКнинг асосий операцион тизимларини таққосланг. 
7. ШК учун қўлланиладиган энг муҳим дастурий воситалари айтинг ва 
таърифланг. 
8. Дастурий ресурсларни бошқаришдаги учта жиҳатни айтинг ва 
таърифланг. 
9. Ташкилотлар нима учун иловалар хизматлари провайдерларига 
мурожаат қилади? Бу ҳолда қандай афзаллик таъмнланади? 
10. Ташкилот учун ДТни танлаш мезони қандай?