Kartashunoslik

Kartografik  asarlarni  yaratish,  o‟rganish  va  foydalanish  masalalari 
bilan  shug‟ullanadigan  fan  (bilim),  texnika  va  ishlab  chiqarish  sohasiga 
kartografiya  deyiladi.  Hozirgi  kunda  kartografiya  3  yo‘nalishda:  kartalar 
vositasida tabiat va jamiyat hodisalarini hududiy joylashuvi, uyg‘unligi va o‘zaro 
aloqalarini aks ettirish va tadqiq etish haqidagi fan; kartografik asarlarni yaratuvchi 
va  foydalanuvchi  texnika  va  texnologiyalar  sohasi;  kartografiya  mahsulotlarini 
(kartalar,  globuslar,  atlaslar  va  b.)  tayyorlash  va  bosib  chiqarish  bilan  bog‘liq 
ishlab  chiqarish  sohasi  sifatida  rivojlanmoqda.  O‘quv  fani  sifatida  kartografiya 
bo‘lajak mutaxassislarni turli geografik kartalarning mazmuni, mohiyati, xususiyati 

---

 
10 
va  yaratilish  tarixi  bilan  tanishtiradi.  Shuningdek,  kartalarni  taxlil  qilish,  tuzish, 
kartometrik  ishlarni  bajarish  hamda  ulardan  o‘z  faoliyatida  amaliy  foydalanish 
yo‘llarini o‘rgatadi. 
Kartografiya  quyidagi  asosiy  sohalarga  bo‘linadi:  kartashunoslik; 
matematik  kartografiya;  kartalarni  loixalashtirish  va  tuzish;  kartalarni  taxt  qilish 
(jihozlash,  rasmiylashtirish);  kartalarni  nashr  qilish:  kartalardan  foydalanish; 
kartografik  ishlab  chiqarishni  iqtisodiyoti  va  uni  tashkil  qilish  va  boshqalar. 
Mazkur sohalarni barchasi yagona kartografik fanlar tizimini tashkil etadi va ularni 
har biri fan sifatida o‘zining predmeti, obyekti va metodiga egadir. Zero, ularni har 
biri ushbu yo‘nalish bo‘yicha sof mutaxassis tayyorlaydigan universitet va boshqa 
oliy texnika o‘quv yurtlarida alohida o‘rganiladi. 
Kartografiya  falsafiy,  tabiiy  va  texnik  fanlar  majmui  (kompleksi)  bilan 
bog‘liq.  Ayniqsa  u  geodeziya,  topografiya  va  geografiya  fanlari  bilan  uzviy 
bog‘langan.  Mazkur  fanlar,  kartalarda  real  borliqni  (voqelikni)  aniq  va  ishonchli 
tasvirlash imkonini beradi.