Monografiya-Temurov s y

kompetensiya  -  bilim,  malaka  va  shaxsiy  sifatlarni  ma’lum  sohada 
muvaffaqiyatli faoliyat uchun qo’llay olish; 
kompetentlik
 
-  shaxsning  muayyan  ta’lim  yo’nalishi  yoki  mutaxassisligi 
bo’yicha  olgan  bilim,  malaka  va  ko’nikmalari  hamda  shakllangan  shaxsiy 
hislatlarini mehnat faoliyatida muvaffaqiyatli qo’llay olish qobiliyatidir [84]. 
Demak,  kompetentlik  bu  aniq  faoliyatni  amalga  oshirish  uchun  bilim  va 
tajribalarga ega bo’lgan shaxs tavsifi bo’lib, u ta’lim oluvchi tomonidan alohida 
bilim  va  ko’nikmalarni  emas,  balki  har  bir  mustaqil  yo’nalish  bo’yicha 
integrallashgan bilimlar va sifatlarning o’zlashtirilishini nazarda tutadi. 
Oliy ta’lim muassasalari bitiruvchilarining kasbiy tayyorgarligi darajasiga 
qo’yiladigan  talablar  nuqtai  nazaridan  kompetentlik  bo’lajak  mutaxassisning 

---

muayyan vaziyatlarda bilim, malaka va faoliyat metodlari majmuasini maqsadga 
muvofiq qo’llash qobiliyatini anglatadi.  
Bulardan  ko’rinib  turibdiki,  pedagogik  faoliyat  nuqtai  nazaridan 
kompentensiya - bu bilim va vaziyat orasidagi aloqani o’rnatish imkoniyati yoki 
keng  ma’noda  muammoni  hal  etish  uchun  zarur  bo’lgan  jarayonini  (harakat  va 
bilim) ko’rsatish, topish qobiliyatidir. 
Kompetensiyalar tayanch va asosiy kompetensiyalarga bo’linadi. Tayanch 
komepetensiya - bu o’z tavsifi va qo’llanilish darajasi bo’yicha ommaviy, asosiy 
kompetensiya  esa,  o’z  tavsifi  va  qo’llanish  darajasi  bo’yicha  qaralayotgan 
mutaxassislikka  mos  keluvchi  kompetensiyadir.  Uni  kasbiy  kompetensiya  deb 
ham atash mumkin. 
Tayanch  kompetentlik  oliy  pedagogik  ta’limning  har  bir  bosqichi  uchun 
ta’lim  bloklari  va  o’quv  fanlari  darajasida  aniqlanadi.  Tayanch  kompetentlik 
tartibini  belgilashda  kasbiy  pedagogik  ta’limning  asosiy  maqsadlariga  muvofiq 
ijtimoiy  va  shaxsiy  tajribaning  mohiyati,  ijtimoiy  jamiyatda  kasbiy  faoliyatni 
tashkil etish jarayonida hayotiy ko’nikmalarni egallashga imkon beruvchi asosiy 
turlar  muhim  ahamiyat  kasb  etadi.  Ushbu  nuqtai  nazardan  ular  quyidagi 
kompetentlik turlariga bo’linadi: