A qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti texnologiya ta

LABORATORIYA  ISHI № 7 

MAVZU: Metallarning ichki tuzilishini “Makroanaliz” usulida o`rganish 

Ishdan  maqsad:  Metallarning  ichki  tuzilishini  “Makroanaliz”  usulida 

o`rganish. 

              Kerakli jihozlar va asbob-uskunalar: 1.Bir nechta metallardan namunalr; 

2. Lupa; 3. Tiski; 5. Egovlar; 6. Turli xil nomerli jilvir qog ’ozlar; 7 Etil spirt. 

Umumiy ma’lumot. 

Kristallardagi nuqsonlar 

Amaldagi metallar va qotishmalarning kristall panjaralari va tuzilishi yuqorida 

ko'rib  chiqilgan  nazariy  natijalardan  farq  qiladi.  Bu  farq  ayniqsa  oddiy  metall  va 

qotishmalarda juda katta bo'ladi. Bunga sabab esa xom-ashyo noto’g’ri tanlanishi va 

texnologik jarayonlardan chetga chiqish oqibatida yuzaga keladigan nuqsonlardir.  

Bu  nuqsonlar  (nomukammallik)  shartli  ravishda  geometrik  belgilariga  ko’ra 

quyidagi 4 turga bo’linadi: nuqtaviy; chiziqli; sirtqi; hajmiy bo’ladi. 

Metall  va  qotishmalarning  tuzilishi  makroanaliz,  mikroanaliz,  rentgen 

shuningdek defektoskopiya  (rentgen, magnit, ultratovush) usullari bilan o’rganiladi. 

Makroanaliz  usulida    -  metall  va  qotishmalarning  tuzilishi  ko’z  bilan  ko’rib 

tekshiriladi. 

Mikroanaliz  usulida    -  metall  va  qotishmalarning  tuzilishi  mikroskop  usulida  

3000 martagacha kattalashtirib tekshiriladi. 

Rentgen usulida -nurlarning yutilishiga qarab aniqlaydi -nurlar ishlatiladi. 

Magnit  usulida    -  metall  va  qotishmalarning  sirtiga  magnit  kukuni  sepiladi. 

Bunda 2 mm qalinlikdagi darzlar aniqlanadi. 

Ultratovushli  usulda  –  impulsli,  ultratovushli  defektoskoplardan  foydalanib 

metall va qotishmalarning ichki tuzilishi o’rganiladi.