Iskandar tuxliyev bahodirxon safarov

                                                           
6
 O‘zbekiston Respublikasining «Turizm to‘g‘risida»gi Qonuni // «Xalq so‘zi» 
gazetasi, 1999- yil 14- sentabr. 
 

---

Turni  shakllantirish  deganda  muddatlari,  maqsadini  aniqlash 
bo‘yicha  tartiblashtirilgan  va  bir-biriga  bog‘langan,  narxi  va  sifati 
bo‘yicha,  ketma-ketligiga  ko‘ra  kelishilgan  xizmat  ko‘rsatish  va  ish 
bajarish,  ularni  taklif  etish  bo‘yicha  shartnomalar  tuzish,  tegishli 
ravishdagi bronlashtirish va rezervlashtirish tushiniladi.  
An’anaviy  turistik  faoliyat  shakliga  ko‘ra  turoperator,  turistik 
agent,  ya’ni  turistik  xizmat  ko‘rsatuvchi  turistik  mahsulotni  faqat 
ulgurji va chakana sotishni amalga oshiradilar. Turistik agent turistik 
mahsulotni  mintaqalar  bo‘yicha  taqsimlaydi  va  ularni  mahalliy 
turistik firmalar orqali sotilishini yo‘lga qo‘yadi. 
Turoperator turistik xizmat sifati uchun iste’molchi (turist) oldida 
javob  beradi  hamda  turistik  xizmat  sifatini  nazorat  qilish  va  uning 
ijrosini kuzatib borishni amalga oshiradi.  
Turoperator  turistik  mahsulot  iste’molchisi  oldida  javobgar 
hisoblanadi,  iste’molchi  ko‘pgina  turli  xil  korxonalar  xizmatini  o‘z 
ichiga olgan xizmat ko‘rsatish paketini aynan undan sotib oladi. Bu 
javobgarlik  turoperatorning  tegishlicha  kafolatlarini,  ya’ni  ma’lum 
summadagi  mablag‘  depoziti  yoki  boshqa  ta’minot  uchun  bank 
kafolati, agar litsenziyalashtirish qonunlari bo‘yicha mumkin bo‘lsa, 
malakaviy  javobgarlikni  sug‘urtalashni  nazarda  tutadi.  Turli 
mamlakatlarda  javobgarlikning  ta’minlanish  darajalari  turlicha 
belgilangandir, masalan, 10 dan 250 ming AQSH dollarigacha.  
Turistik  agentliklar  (turagent)  –  bu  iste’molchiga,  ya’ni  turistga 
yoki  mijozlarga  ayrim  turistik  xizmatlar  va  turlarni  chakana  sotish 

---

vazifasini amalga oshiruvchi yuridik yoki jismoniy shaxsdir.  
Agentlashtirish sohasida faoliyatning bir nechta turlari farqlanadi, 
shaxs  nomidan  va  korxonaning  topshirig‘i  bo‘yicha  turlarni  sotish. 
Mohiyatan  bu  turli  xildagi  turoperatorlarning  «turistik  yo‘llanmalar 
do‘koni»dir.  Turistik  yo‘llanmada  doimo  bunday  sotishni  amalga 
oshirgan  turoperator  va  turagentning  barcha  rekvizitlari  to‘liq 
ko‘rsatiladi,  agentlik  foizi  tushunchasi  bor  bo‘lgan  mamlakatlarda 
agentlik  foizining  summasi  doimo  turistik  xizmatlarning  cheki  yoki 
vaucherida ko‘rsatilgan bo‘ladi.  
Hozirgi  paytda  turlarni  iste’molchiga  Internet  tarmog‘i  orqali 
sotish  shakllanmoqda,  lekin  iste’molchiga  faqat  axborot  berish  va 
mahsulot  taklif  etish,  uni  mijozning  talabnomasi  bo‘yicha 
o‘zlashtirish  bosqichlarinigina  avtomatlashtirish  imkoniyati  bor, 
ba’zi  hollarda,  masalan,  bankdagi  hisob-kitoblarni  yoki  kredit 
kartalarining  raqamlarini  ko‘rsatishda  haq  to‘lash  ham  nazarda 
tutiladi.