Диссертация илмий раҳбар доц. А. Шернаев Тошкент 2018 4

2.2-жадвал 
2015-2017 йилларда Ўзбекистон Республикаси давлат бюджети 
даромадларида бевосита солиқларнинг ўзгариш динамикаси
30
 
Т/р 
Кўрсаткичлар 
ЙИЛЛАР 
2017 йилда
2016 йилга 
нисбатан 
ўзгариши 
2015 
2016 
2017 
млрд. 
сўм 
% 
1. 
Бевосита солиқлар 
8798,4 9853,6 11538,9 
1685,3 
117,1 
1.1. 
Юридик 
шахслардан 
олинадиган 
фойда солиғи 
1180,5 1215,1 
1475,5 
260,4 
121,4 
1.2. 
Савдо 
ва 
умумий 
овқатланиш 
корхоналари 
учун 
ягона 
солиқ 
тўловидан 
Давлат 
бюджетига 
ажратмалар 
1207,8 1516,1 
1707,6 
191,5 
112,6 
1.3. 
Ягона 
солиқ 
тўловидан 
Давлат 
бюджетига ажратмалар, шу жумладан 
микрофирмалар 
ва 
кичик 
корхоналардан ажратмалар 
1191,7 1440,8 
1750,8 
310,0 
121,5 
1.4. Жисмоний шахслар даромадига солиқ 
3800,7 4137,4 
4876,7 
739,3 
117,9 
1.5. 
Тадбиркорлик фаолиятининг айрим 
турлари бўйича қатъий белгиланган 
солиқ 
681,5 
822,3 
1042,9 
220,6 
126,8 
1.6. 
Ободонлаштириш 
ва 
ижтимоий 
инфратузилмани 
ривожлантириш 
солиғи 
736,2 
721,9 
685,5 
-36,4 
95,0 
Энди эса бевосита давлат бюджети даромадлари таркибидаги 
эгри(билвосита) солиқлар тўғрисида сўз юритсак. Эгри солиқлар маҳсулот 
баҳосига ёки хизмат ҳақига устама сифатида белгиланадиган товарлар ва 
хизматлардан олинадиган солиқлардир. Эгри солиқлар объектини 
белгилашда давлат товар ёки хизматларнинг сотилиши пайтида ушбу 
қийматнинг бир қисмига ўз ҳуқуқларини даъво қилиши билан ҳақиқатда янги 
қийматнинг тақсимланишида иштирок этади. Эгри солиқлар тўғри 
солиқлардан фарқли ўлароқ солиқ тўловчининг даромади ёки мол-мулкига 
бевосита боғлиқ эмас. 
Шу сабабли, солиққа тортиш жараёнида юзага келадиган солиқ юки 
солиқ тўловчиларнинг молиявий фаолиятига тўғридан-тўғри таъсир 
қилмайди. Эгри солиқлар товарнинг ёки хизматнинг баҳосида ҳисобга 
30
Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги маълумотлари асосида муаллиф томонидан тузилди, 2015-2017 йй. 

---

39 
олинганлиги учун уларни пировард тўловчиси истеъмолчи ҳисобланади. 
Лекин тармоқ ичидаги рақобат юксак бўлганида ва талаб барқарор бўлмаган 
ҳолда солиқларнинг муайян қисми товарни ишлаб чиқарувчи ва сотувчи 
томонидан тўланади. 
Сўнги уч йиллик маълумотларни таҳлил этадиган бўлсак, давлат 
бюджетида билвосита солиқлар 2015-2017 йиллар давомида ўсиш 
тенденциясига эга бўлган. Хусусан, таҳлил қилинаётган даврда бевосита 
солиқлар таркибидаги солиқ турларига қараганда давлат бюджетига 
қўшилган қиймат солиғи ва акциз солиғидан тушумларнинг салмоғи ортиб 
борганлигини кўришимиз мумкин(2.3-жадвалга қаранг).