‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi umumiy psixologiya

Qisqa  muddatli  xotira  -   faol  xotirada  bir  necha  belgilar  aniq 
saqlanadi,  masalan,  7  ta  raqamgacha  bo‘lgan  ma’lumotlami  eslab 
qolamiz. Aynan shu faoliyatdagi yoki ishlovchi xotira bo‘lishi mum­
kin.  Fikrlashimiz  asosida  ishlovchi,  vazifalami  bajaruvchi  ijro  etuv- 
chi  xotiralar  yotadi.  Qisqa  muddatli  xotirani  biz  bo‘laklarga  bo‘lib 
uzaytirishimiz mumkin.
Uzoq  muddatli  xotira  -   xotira  tizimidagi  doimiy  va  chegarasiz 
bog‘liqlik.  U  nisbatan  samarali  va  mustahkam  bilim,  ko‘nikma  va 
tajribalami  o‘z  ichiga  oladi.  Unutilgan  ma’lumotlami  gipnoz  yoki 
elektrlash orqali qayta eslash va uzoq muddatli xotiraga o‘tishini tez- 
lashtirishi  mumkin.  Uzoq  muddatli  xotira  o‘ziga  xos  tarzda  ishlatil- 
magan  xotiralami  bir chekkada  saqlab  qo‘yadi.  U  cheksiz  va  tashqi 
ta’sirga  moyil  emas.  Qisqa  muddatli  va  uzoq  muddatli  xotira  vaqti 
bo‘yicha ham, ma’lumotlami saqlab qo‘yish bo‘yicha ham farq qiladi.
Atkinson va Shifrinning klassik 3  bosqichli modeli xotira jarayo- 
nini  tushunishda yordam  beradi,  ammo  bugungi  tadqiqotchilar uzoq 
muddatli  xotiraning  boshqa  yo‘llarini  ham  topishdi.  Masalan  ayrim 
axborotlar  xotiraning  ongli  ishtiroki  orqali  “orqa  eshik”dan  uzoq 
muddatli xotiraga o‘tadi.  Ishchi xotirasida ko‘p va faol  ishlash qisqa 
muddatli  xotira bosqichida uchraydi.  Doktor  Penfild  faoliyati  davo- 
mida  epilepsiya  kasaliga  chalingan  bemor  miyasining  qaysi  qismi 
jarohatlanganini  bilish  uchun  bemor  miyasining  qismlariga  kichik 
elektr toklar jo ‘natadi. Bemor og‘riq sezmaydi, chunki miyada og‘riq 
sezuvchi  nervlar  yo‘q.  Shunda  bemor  yoshligidagi  voqealami  esla- 
yotganini  aytadi.  Bu  doktoming hujayralarga birma-bir tegib  chiqa- 
yotgani  natijasi  edi.  Shundan keyin  Penfild  o‘z  taklifini  bildirdi,  biz 
deyarli barcha m a’lumotlami xotiramizda saqlab qolamiz,  gap ulami 
qayta eslash uchun turtki berishda.