Laboratoriya mashg‘ulotlari

Bitta idishdagi modda og'irligining chetlanishi 

Idishdagi modda, g

 

Yo*l 

qo„yilgan 

chetlanish, %

 

0,1 va undan kam

 

10,0

 

0,1  dan  ko‗p  va  0,3 

dan kam

 

7,5

 

0,3 va undan ko‗p

 

5,0

 

---

71 

 

preparatlarini turli terapevtik ta‘sir ko‗rsatishi natijasida kelib chiqdi. Bu holat asosan 

quyidagi sabablar aso sida tushuntirildi: farmatsevtik omillar - turli xil yordamchi 

moddalarning ishlatilishi, turli texnologik jarayonlarning ishlatilishi, dori vositalar va 

yordamchi moddalarning maydalik darajasi... 

Mahsus  adabiyotlarda  ―farmatsevtik  omillar  ‖  termini  ba‘zi  klinik  tadqiqotlar  asosida 

dori  preparatlarining  olinish  texnologiyasi  ularning  terapevtik  faolligiga  bog‗liqligi  bilan 

tushuntirildi.   

Adabiyotlardagi  ma‘lumotlarga  qaraganda,  ―biofarmatsiya”  atamasini  birinchi  marta 

1961 yilda AQSH olimlari Levi va Vagnerlar ishlatishgan. Biofarmatsiya atamasi ko‗p evropa 

mamlakatlarida ishlatiladigan ingliz iborasi “biopharmaceutics” ga ekvivalentdir.   

Ingliz  adabiyotlarida  keltiriladigan  “pharmaceutics”  iborasi    ―farmatsiya”  iborasining 

sinonimi  hisoblanmaydi,  aksincha  u  galen  preparatlari  farmatsiyasi  deb  tushiniladi. 

“Viopharmaceutics”iborasi  va  undan  tashkil  topgan  ―biopharmaceutical‖  so‗zma  so‗z 

olganda ―biogalenika‖ va ―biogalen‖ deb tarjima qilinadi. 

Bu  atamaning  anik  va  tulik  ifodasi  1972  yilda  Amerika  farmatsevtika 

assotsiatsiyasining  ilmiy  farmatsevtika  Akademiyasi  tomonidan  keltiriladi.  Bunga  binoan 

biofarmatsiyaning  asosiy  vazifasi  dorilarning  odamda  va  xayvonlarning  biologik  faolligiga 

ta‘sir  kursatadigan  omillarni  urganish  va  shunga  binoan  ularning  terapevtik  unumdorligini 

oshirish va kushimcha ta‘sirini kamaytirishdir. 

―Biofarmatsiya‖  termini  juda  aniq  bo‗lmasada,  u  bizda  va  horijda  xalqaro 

biofarmatsevtik terminologiya standarti deb qabul qilingan va qo‗llab kelinmoqda. 

Dori  preparatlarining  biologik    samaradorligiga  ta‘sir  etuvchi  barcha  farmatsevtik 

omillarni quyidagi beshta guruhga bo‗lish mumkin: 

- dori vositasining oddiy kimyoviy modifikatsiyasi; 

- dori vositasining fizik holati; 

- yordamchi moddalar miqdori va ularning kelib chiqishi, fizik holati; 

- dori turi va uni organizmga yuborish yo‗li; 

- texnologik jarayon. 

____________________________ 

8

Applied  Biopharmaceutics  &  Pharmacokinetics/  McGraw-Hill  Education  /  Medical;  6 

edition (May 2, 2012)