O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi namangan davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakul‘teti

Sotsial  moslashuv  (adptatsiya)  -  shaxs  yoki  guruhning  ijtimoiy  muhit 
bilan o‗zaro munosabati turi ijtimoiy moslashuv individ yoki guruhning o‗zi 
uchun  yangi  bo‗lgan  ijtimoiy  muhitni  o‗zlashtirish  jarayonida  namoyon 
bo‗ladi. 
Sotsiologiyada naturalistik oqim– sotsiologiya faniga taalluqli barcha 
amaliy  muammolarni  aniq  va  tabiiy  fanlar  usullari  orqali  echib  berish 
mumkin,  degan  nuqtai  nazarni  ilgari  suradigan  qarash  vakillari.  Mazkur 
oqimga muxolif bo‗lgan olimlar naturalizm va pozitivizm yo‗nalishlarini ayni 
bir  xil  ekanligini  asoslashga  urinadilar,  pozitivistik  va  naturalistik  tadqiqot 

---

 
162 
usullarini  sotsiologiya  amaliyoti  uchun  qo‗llamaslikka  chaqiradilar.  Bunday 
airyoqlama  talqindan  farq  qiluvchi  realizm  oqimi  namoyandalari  esa,  tabiiy 
hamda  ijtimoiy  fanlar  metodlarini  airgalikda  qo‗llash  foydali  ekanligini  va 
tadqiqot  natijalarining  ishonchlilik  darajalari  oshishini  asoslaydilar.  19-a. 
oxiri  20-a.  boshlarida  naturalizmning  ikki  yo‗nalishi  (sotsial-biologizm  va 
sotsial-mexanizm  oqimlari)  faoliyat  ko‗rsatdi.  hiz.  zamon  sotsiologiyasida 
esa  naturalizmning  asosan  metodologik  hamda  ontologik  yo‗nalishlari  amal 
qilyapti.  Bu  oqimlarning  namoyandalari  ―ilm-fanning  birligi‖  g‗oyasini 
asoslab, tabiiy fanlar tadqiqot usullarining ijtimoiy voqelik mohiyatini talqin 
etishda ustuvor ahamiyat kasb etishini har tomonlama asoslashga intiladilar.