|
0 ‘TTIZ OLTINCHI BOB
-
Yuring, sizga «asl odamlar»ni ko‘rsataman, -
dedi Brissenden Martinga yanvar oqshomlaridan
birida.
Ular San-Fransiskoda ovqatlanib, endi Oklend
paromiga o'tirmoqchi bolib turishganda Bris-
sendenning Martinga «asl odamlar»ni ko‘rsat-
gisi kelib qoldi. U orqasiga burilib pristandan
uzoqlashib borar, etaklari hilpirayotgan plash-
chida xuddi kolankaga o'xshardi. Martin uning
orqasidan zo‘rg‘a yetib borardi. Brissenden yol-
yolakay ustiga savat to'qilgan flyagalarda ikki
gallon portveyn sotib oldi va shulami qolida
ushlagancha Mishen-strit bo“ylab ketayotgan
tramvayga sakrab chiqdi; uch-to‘rt shisha viski
ko'tarib olgan Martin ham unga ergashdi. Mar
tinning xayolidan bir zumgina «agar meni hozir
Ruf ko'rsa nima deb о *y lagan bolardi», degan fikr
lip etib o‘tdi, ammo uning fikri: kim o‘zi u «asl
odamlar?» degan boshqa fikr bilan band edi.
Balki bugun u yerda hech kim bolmas, - dedi
Brissenden, tramvaydan tushib Market-stritning
janubidagi ishchi mahallasining jin ko'chasiga
454
Jek London
Martin lderi
455
kirib borisharkan. - Unda siz ko‘pdan beri
rib yurgan narsangizni ko'rolmaysiz.
- U nima o‘zi? - deb so'radi Martin.
- Odamlar, lekin sizni birinchi uchratganim-
da chayqovchilar makonida g4ijg‘on oynagan
odamlarga o^xshash mahmadanalar emas, chi
nakam aqlli odamlar. Siz ko‘p kitob mutolaa qilib,
yolg'izlikdan iztirob chekardingiz! Lekin bugun
men sizni uncha-muncha kitob o‘qigan odamlar
bilan tanishtirib qoyaman, bundan buyon yolglz
bolmaysiz.
- Ularning keti uzilmaydigan munozaralariga
uncha qiziqmayman, - deb ilova qildi Brissenden
yana bir kvartal yurib o'tgach, - umuman, kito-
biy falsafani jinim suymaydi, lekin bular, bur-
juaziya to‘ng‘izlari emas, shubhasiz, chinakam
ziyolilardir! Lekin ehtiyot bo ling, nima to‘g‘rida
gap ochilsa ham, ular sizning tinka-madorin-
gizni quritib tashlaydilar.
U ko‘p yurganidan hansirab qolgan bolsa ham,
qolidagi portveyn flyagalarini Martinga bermay
borardi. Bir ozdan so'ng yana gapida davom etdi:
- Nortonni uchratib qolsak ham ajab emas.
Norton - idealist. U Garvard dorilfununini bitir-
gan! Xotirasi juda kuchli! Idealizm uni falsafiy
anarxizmga olib keldi, natijada oilasi undan voz
kechdi. Uning dadasi - temir yol shirkatining
prezidenti, yirik millioner, o‘gli esa Friskoda
yarim och holda tirikchilik qiladi, yigirma besh
dollardan oylik olib, anarxistlar jumalchasiga
muharrirlik qiladi.
Martin San-Fransiskoni, xususan, shahaming
shu qismini yaxshi bilmas edi, shuning uchun,
456
Jek London
Brissenden uni qayoqqa boshlab ketayotganini
hech tushuna olmadi.
- O'sha odamlar haqida yana gapirib bering, -
dedi u. - Men ularning kimligini bilmoqchiman.
Turmush tarzlari qanday? Bu yerga qanday kelib
qolishgan?
- Gamiltonni uchratib qolsak ham yaxshi
bolardi, - dedi Brissenden nafasini rostlab olish
uchun to‘xtab. - Aslida, uning familiyasi ikki
qavatli: Straun-Gamilton; u janublik, qadimiy
oiladan, lekin tabiatan dunyoda tengi yo‘q sayoq
va yalqov; holbuki, u allaqanday bir kooperativ-
da haftasiga olti dollarga xizmat qiladi, aniqrog'i,
xizmat qilishga urinadi. Hech tuzalmaydigan
sayoq! U sayoq San-Fransiskoga kelib qolgan.
Bir kuni u parkdagi skameykada kun bo*yi tuz
totmay o'tirdi, lekin men unga ikki kvartal na-
ridagi restoranga borib ovqat qilishni taklif qilgan
edim, menga nima deb javob qildi deng? «Ovora
bolamiz, qariya. Yaxshisi, menga bir quti papi-
ros olib bera qoling!» dedi. Kreys uni materia-
listik monizm yoliga solib yuborguncha u ham
sizga o'xshash spenserchi edi. U bilan monizm
haqida suhbat qurishga urinib ko'rish kerak.
Norton ham monist, lekin u idealist monist.
U hamisha Gamilton va Kreys bilan bahslash-
gani-bahslashgan.
- Kreys kim? - deb so'radi Martin.
-Mana, hozir o‘shanikigaketyapmiz. Sobiq pro
fessor. .. dorilfunundan haydashgan, oddiy hodi-
sa. Aqli qilichday o'tkir. To‘g‘ri kelgan ishni qilib,
kunini kechirib yuradi. Hattoki ko'chada dast-
yorlik ham qilgan. Hech qanday bid’at-xurofotni
Do'stlaringiz bilan baham: | 
