Abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti zubayda jumayeva

2. Tarixiy shaharlar va undagi obidalar haqida. 

3. Hozirgi paytdagi qurilish va obodonlashtirish ishlari. 

---

 

 

 

Ark  —  Oʻrta  Osiyo  koʻhna  shaharlaridagi  hukmdorlar  qarorgohi  joylashgan 

qalʼaband  oʻrda.  Yozma  tarixiy  manbalarda  koʻhandiz,  diz,  koh,  qasr,  qalʼa,  hisor 

nomlari  bilan  ham  tilga  olinadi.  Tabiiy  baland  tepa  yoki  maxsus  yaratilgan  baland 

doʻnglik  ustiga  qurilib,  atrofi  baland  devor  bilan  oʻralgan,  bir  yoki  ikki  darvozasi 

boʻlgan. 

Ark  ichida  podshoh  va  amirlarning,  amaldor  va  lashkarboshilarning  uy-joylari, 

davlat  devonlari,  zarbxona,  masjid,  sardoba  va  b. binolar  boʻlgan.  Buxoro  arki, 

Qoʻqon oʻrdasi. Koʻhna ark tashqi qal`aband devorlari. ichkaridagi serhasham saroy 

binolari saqlanib qolgan.  

Buxoro  shahrida  joylashgan  Ulug‗bek  madrasasi  Muhammad  Tarag‗ay 

Ulug‗bek tomonidan bunyod etilgan. 

U  Amir  Temurning  kenja  o‗g‗li  Shohruxning  to‗ng‗ich  o‗g‗li  bo‗lib,  1394-yil 

22-martda  Eronning  Sultoniya  shahrida  tug‗ilgan.  U  1409-yil  otasi  Shohruxning 

yordamida  Movarounnahr  taxtini  egallaydi  va  u  yerda  40  yil,  1449-yilgacha 

hukmronlik qilgan. U buyuk olim bo‗lib, astronomiyaga oid ―Ziji jadidi Ko‗ragoniy‖ 

asarini, tarixga oid ―To‗rt ulus tarixi‖ asari va musiqaga oid 5 ta risola  yozgan. 

Madrasa  qurilishi  o‗rta  asrlarning  so‗nggiga  to‗g‗ri  keladi.  U  XV  asrning 

birinchi choragida, ya‘ni 1417-yilda qurib bitkazilgan.  

Bugungi  kunda  yurtimizda  yangi  qurilayotgan  ayrim  binolarda  milliylik  ruhi 

sezilarli  darajada  namoyon  etilgan.  Binolarda  ishlatilayotgan  milliy  ornamentlar  va 

ularning  zamonaviy  ko‗rinishdagi  talqini  diqqatimizni  o‗ziga  jalb  etadi.  Shuni 

ta‘kidlash  lozimki,  binoda  xoh  u  tarzda  bo‗lsin,  xoh  interyerda,  an‘anaviy  dekorativ 

grafika  elementlarining  zamonaviy  qiyofadagi  ko‗rinishi  binolarimizning  ko‗rkiga 

ko‗rk  qo‗shib  turibdi  (Qodirova,2004).  Bunday  binolarimiz  qatoriga  yangi  qurilgan 

Xalqaro  forumlar  saroyi,  Yoshlar  ijod  markazi,  Liboslar  galereyasi  va  yana  ko‗plab 

mustaqillik yillarida bunyod etilgan binolarimizni kiritishimiz mumkin.  

1-topshiriq  

SAVOLLAR: 

 

1. 

Qoʻllanilish doirasiga koʻra soʻzlar qanday turlarga boʻlinadi? 

2. 

Dialеktizmlar dеganda qanday soʻzlarni tushunasiz? 

3. 

Sotsial chеgaralangan soʻzlarga qanday soʻzlar kiradi? Kasb-hunarga oid 

soʻzlar dеb nimaga aytiladi? 

4. 

Shеvaga  xos soʻzlarga misollar kеltiring.