Microsoft Word ахборот технологиялар фанидан мажмуа doc

CSS воситалари. Каскадли стиллар жадваллари ёки CSS (инглизча Cascading Style 
Sheets
дан олинган) HTML ни янада ривожланишининг оқибати ҳисобланади ва бизга 
ахборот тақдим этишнинг кейинги поғанасига ўтишга имкон беради. Стиллар жадваллари 
саҳифанинг мазмунан ичидаги нарсани ва унинг безатилишини бўлишга имкон беради. 
HTML стандартининг биринчи версияларида ахборотнинг ташқи кўринишини 
бошқариш учун ҳеч қандай воситалар кўзда тутилмаган эди. Гиперматннинг умумий 
концепцияси матнни акс эттиришга қодир исталган қурилмага ахборотдан эркин фойдалана 
олишлигига қаратилган эди. Маркерлаш учун фақат мантиқий теглар, аниқловчи сарлавҳалар, 
кичик сарлавҳалар, рўйхатлар, хатбошлари, цитаталар ва ҳ.к. – яъни ҳужжатни тузилишидан 
иборат элементларнинг ўзидан фойдаланиш тавсия этилган эди. Ташқи кўринишнинг талқин 
қилиниши эса тўлиғича охирги терминалга юкланар эди. 
Янги стандартда HTML концепциясининг манбаига қайтишга ҳаракат қилиб кўрилди. 
Тўртинчи версия биринчи версия каби саҳифаларни шундай қилиб яратишни тавсия этадики, 
улар ихтиёрий қурилмада акс этсин – хоҳ у 21" дисплей ёки уяли телефоннинг кичкина оқ-қора 
экрани бўлсин. 
Ахборотнинг ташқи кўринишини тақдим этиш муаммоси қандай тарзда ечилди? 
Ёндашувнинг инқилобийлиги ҳам айнан шундадир. Барча безатишни ташқи стиль файлига 
чиқариш тавсия этилади. Асосий саҳифа эса фақат ахборотдан ва зарур стилларга 
мурожаатлардан иборат бўлади. 
Саҳифани кўрсатишда муайян қурилмада ҳолатга мос стиллар жадвали ишлатилиши 
керак. Уяли телефон ва компьютер дисплейи учун улар, табиийки, турлича бўлиши керак. 
Биринчи ҳолатда биз ахборотни энг қулай ва ихчам қилиб тақдим этишга имкон берадиган 
минимал безатишдан фойдаланамиз. Иккинчи ҳолатда эса шрифтли ва рангли безатишнинг 
барча бойликлари бизнинг ихтиёримизда бўлади. 
Стиллар 
жадвалини 
сайтни 
яратишда 
ахборотни 
чиқариш 
мўлжалланаётган 
қурилмаларнинг ҳар бири учун фақат бир марта ёзиш керак. Шунингдек, стиллар жадвали 
бутун сайт учун ягона бўлиши мумкин. Бинобарин, саҳифаларнинг ҳар бири учун стилларнинг 
бир хил тавсифини қайтариш шарт эмас. 
Барча стиль ахборотининг битта ташқи файлда жойлашиши биз учун бошқа фойдали 
имкониятларни ҳам очи беради – фақат битта (!) стиль файлининг ичидагиларини ўзгартиб, биз 
саноқли сонияларда бутун сайт дизайнини алмаштириб ташлашимиз мумкин. Бунда ҳеч қандай 

---

99 
қўшимча ўзгартиришлар керак бўлмайди. Табиийки, буларнинг бариси сайт бирламчи тўғри 
лойиҳалаштирилган ҳолатдагина тўғри ҳисобланади. 
CSS2 (Cascading Style Sheets, Level 2) – каскадли стиллар жадваллари бўйича энг сўнгги 
тавсия, саҳифаларни график бўлмаган ва визуал бўлмаган қурилмалар томонидан яхшироқ 
талқин қилиниши учун механизмларни тақдим этади. Такомиллаштиришлар қуйидагичадир: 
 фойдаланувчи яратган стиллар жадвали каскаддаги анча юқори поғонадаги барча 
стиллар жадвалларини алмаштириши мумкин бўлган механизмлар. Бу сўнгги 
фойдаланувчига акс эттиришни тўлиқ бошқаришга имкон беради. Фойдаланувчи 
махсус талабларга муовифиқ саҳифаларни чиқариш учун созланадиган стиллар 
жадвалларини яратиш имкониятини олади; 
 юкланаётган шрифтлар учун махсуслаштирилган қўллаб-қувватлаш – шу тариқа 
саҳифанинг ташқи кўринишини яхшилаш учун матнни графикага жойлаштириш 
тенденцияси камаяди; 
 ичидаги нарсани ташқи кўринишдан ажратадиган вазиятни белгилаш ва текислаш 
механизмлари. Бу стиллар жадваллари HTML тегларидан акс эттиришнинг алоҳида 
эффектларини яратиш учун нотўғри фойдаланишни бартараф этиши керак. HTML 
тегларидан ҳужжатни мантиқан тузилишини белгилашда фойдаланиш мумкин ва бу 
билан уни визуал бўлмаган воситачиларнинг талқин қилиши учун анча оддийроқ 
қилинади. 
 Web бўйича етказилган ахборотни овоз билан чиқариш учун бошқариш воситалари; 
 Мўлжални тўғри олиш мақсадида ҳужжатга қўшиш мумкин бўлган рақамли 
маркерлар каби яхшиланган навигация воситалари.