O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

 
2.4.1-jadval 
Farqlar savdo texnik B2C dan B2B 
 
Qaror qabul qilish  
tezligi 
Soatlar / kun 
Oylar / yillar 
Model 
B2C 
B2B 
Qaror  qabul  qiluv-
chilar soni 
Faqat, 
2 kishigacha 
Jamoa asosda 
2 kishidan 
ko‘proq 
Qaror  qabul  qilishda 
hissiyotlarning roli 
Yuqori 
Kam 
Murojaatlar  soni 
Katta 
Yagona 
Xaridorning roli 
Minimal 
Hal qiluvchi 
 
Misol.  Oziq-ovqat do‘konlari yoki ho‘jalik molar do‘konlari 
B2C  toifasiga  kiradi. Ular  odamlar  shaxsiy  foydalanish  uchun 
mo‘jallangan mahsulotlarni sotuvga qo‘yadi. Bu, uy yoki maishiy 
ehtiyoj  mollarni  sotish  bilan  shug‘ullanadigan  internet-
do‘konlarga tegishli. 

---

143 
2.4.2-jadval 
B2C marketingidan B2B farqlari  
 
  
B2C 
B2B 
Mahsulot 
Yakuniy 
Oraliq 
Narxi 
Maxsus taklif, 
foydaliyligi 
Iqtisodiy foyda 
Mahsulot  ishlab  chi-
qarishni  rag‘batlan-
tirish 
Moda (trend) 
Texnologiya 
Motivatsiya 
Shahsga  
yo‘naltirilgan 
Jamoaga 
yo‘naltirilgan 
Sotib  olish  to‘g‘-
risida qaror 
Tuyg‘ular 
Mantiq 
Savdo 
Ulgurji 
Maqsadli 
Mahsulotni  reklama 
qilish 
Reklama 
PR + shaxsiy 
savdo 
  
B2C modeli amalga oshirish imkoniyatlari 
1. Web-vitrinalar  – nisbatan  arzon  va  mahsulotlar  katalogini 
taqdim  etadigan  saytlar.  Web-vitrinalar  funksiyalariga  mollarga 
buyurtma berish va to‘lov varaqani taqdim etish. Biroq, buyurtma-
larni  qayta  ishlash  bir  kishi  -  savdo  bo‘yicha  menejer  tomonidan 
amalga  oshiriladi. Uning  vazifalariga    omborxona  bilan  aloqada 
bo‘lish,    mol  yetkazib  berish,  sotib  olish  to‘lovi,  bozor  tadqiqot, 
reklama va marketing faoliyatini oli borish, tahliliy ishlarni tashkil 
etish kiradi. Shunday qilib,  sotuv jarayonini ichki biznes-jarayon-
lari  bilan  birlashtirish  menejer  tomonidan  eskicha  yo‘l  bilan 
amalga oshiriladi.  
2.  Internet-do‘kon  yordamida  savdo-sotiqni  olib  boradigan 
tashkilot  butun  jarayonini  nazorat  olib  bora  oladi  va  operatsion  
xarajatlarini 
kamaytira 
oladi. Internet 
do‘konni 
bilan  
taqqoslaganda odatiy do‘konni  yaratish qimmatroq, ammo to‘g‘ri 
tashkil  qilingan  holda,  bu  xarajatlar  tezroq  qoplanadi.  Mijozlar  
talablari  ilovalar  server  bilan  qayta  ishlanadi,  keyin  ma’lumotlar 

---

144 
bazasi    va  elektron  to‘lov    tizimi  bilan  bog‘lanadi.Texnik  jihat-
dan, Internet-do‘kon -  bu web-vitrina  va elektron  savdo  tizimin-
ing (front - office и back - office) majmuasi. Ushbu tizim kiruvchi 
buyurtmalarni avtomatik ravishda qayta ishlashni amalga oshiradi 
(omborga  zahira  qilish,  to‘lovlarni  to‘lash  va  yetkazib  berishni 
nazorat qilish va boshqalar).           
Web-vitrinaga  qaraganda  Internet  –  do‘konda  menejer  faqat 
tizim ishini nazorat qiladi. Internet do‘kon avtomatik rejimida ish-
lash mumkin.      
3. Internet  Savdo  tizimi (IST),  internet  do‘konga  qaraganda 
tijorat tsiklning yuqori darajadagi avtomatlashtirish bilan tavsifla-
nadi.