Arabcha boʻysunish, itoat etish, oʻzini Alloh irodasiga topshirish

…

---

Boshqa dinlar

Islomda boʻlinish

Sunniylik

Sunniylik (sunna soʻzidan) — islom

dinidagi 2 asosiy yoʻnalishdan biri va eng

keng tarqalgani. Jahondagi barcha

musulmonlarning taxminan 93 % i Shia

(qolgan 7 % i shialikka) mansub (2004).

S. tarafdorlari, asosan, Osiyo va Afrikada

Play media

Hajj davomida Kaaba

…

…

…

---

(Pokiston, Bangladesh, Hindiston,

Indoneziya, Malayziya, Xitoy, Afgʻoniston,

Turkiya, Arabiston yarim orol va Fors

koʻrfazi atrofidagi arab mamlakatlarida,

Suriya, Livan, Iordaniya, Shim.Sharqiy va

Gʻarbiy Afrika mamlakatlarida), Bolqon

mamlakatlari, Kipr va AQShda yashaydi.

Islom dastlabki davrda hech qanday

yoʻnalish, mazhab va oqimlarga

boʻlinmagan. 7-asrning oʻrtalarida turli

siyosiy sabablarga koʻra, musulmonlar

safida boʻlinish paydo boʻldi. Avval

shialar, keyin xorijiylar musulmonlar

ommasidan ajrab chiqdilar. Ular oʻzining

haqligini isbot qilish uchun oʻz fikrini,

yoʻnalishini himoya qila boshladi, shu

---

tariqa har guruhning oʻziga xos aqidasi

shakllana bordi.

S boʻyicha Abu Hanifa (Imomi Aʼtm)ning

„alFiqh alakbar“ asari eng nodir ilmiy

meros sanaladi. Bu ishda Abul Hasan

Ashʼariy bilan Abu Mansur

Moturidiylarning xizmatlari beqiyosdir. S

yoʻnalishida shu ikki alloma asos solgan

aqidaviy maktablar barcha sunniy

ulamolar tomonidan eʼtirof etilgan. S.

tamoyillari, asosan, quyidagilardan iborat:

1. Mavjudotlarning gʻaqiqat va mohiyati

bor narsa boʻlib, ularni bilish mumkin.

Bilish vositalari — beshta sezgi aʼzolari,

ilohiy manbalar va aql. 2. Olam qadim

emas, balki qachondir Alloh tarafidan

---

yaratilgan. 3. Butun borliqni yaratgan

Allohning zoti bitta, u oʻziga xos azaliy va

abadiy koʻpgina sifatlarga ega. 4. Zotiy

sifatlari sanalmish ilm, qudrat, hayot,

iroda, eshitish, koʻrish, gapirish Allohning

azaliy va abadiy sifatlaridir. Uning zoti

ham, sifatlari ham oʻzi yaratgan maxluqot

va mavjudotlarning sifatlariga aslo

oʻxshamaydi. Uning sifatlari nuqsonsiz,

barkamoldir. 5. Allohning ismlari koʻp.

Hadisda 99 ta goʻzal ismlari zikr etilgan

(qarang alAsmo alhusno). 6. Allohning

adolatli ekani. Hidoyat va zalolat yoʻllarini

koʻrsatib qoʻygach, adashgan va kufr

yoʻlini tanlaganlarni jazolashi adolat

hisoblanadi. Bordiyu, zalolat yoʻlidan

asrab qolsa — bu Uning fazli, marhamati.

---

Asramasa adolati hisoblanadi. 7.

Paygʻambarlarning hammasini barhaq

deb tasdiq etish. Ularning adadi garchi

baʼzi hadis va rivoyatlarda koʻrsatilgan

boʻlsada, muayyan bir adad qatiy deb

hisoblanmagani maʼqul.

Paygʻambarlarning birinchisi — Odam,

oxirgisi — Muhammad. 8.

Paygʻambarlarning moʻʼjizalarini haq deb

eʼtiqod qilish. Shuningdek, avliyolarning

karomatlari ham haq va rostdir. Hech bir

avliyo paygʻambar darajasiga yeta

olmaydi. 9. Islomning besh rukni — imon

kalimasi, namoz, roʻza, zakot, haj har bir

musulmon zimmasiga farzi ayn ekani.

Farzlardan birortasini beuzr tark etsa yoki

sharʼan taqiklangan ishlarga qoʻl ursa

---

qattiq gunohkor boʻlishi, lekin kofir

boʻlmasligini tasdiq etish. 10. Imon —

Muhammad Alloh taolo tomonidan

keltirgan barcha xabar va maʼlumotlarni

haq va rost ekaniga til bilan iqror etib, dil

bilan tasdiqlash deb bilish. Solih

amallarni koʻp qilganda imon nuri

koʻpayib, gunoh ishlarni koʻp qilganda

imon nuri ozayib turishini tasdiklash va

hokazo

S.da 4 ta diniyhuquqiy mazhab

(hanafiylik, molikiylik, shofiʼiylik,

hanbaliylik) mavjud. S. islomda anʼanaviy

eʼtiqod yoʻli deb eʼtirof etilib kelgan.

S. bilan shialik oʻrtasida hokimiyat

masalasida, ayrim diniy marosim va

---

anʼanalarda birmuncha tafovutlar bor.

Oʻzbekistonda, asosan, Ska eʼtiqod

qilinadi..

Shialik

Soʻfiylik

Qoʻshimcha mutolaa uchun

Havolalar

www.islom.uz

Manbalar

1. OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-

yil

…

…

…

…

…