Biolog 10 indd

Energetik  almashinuv  –  dissimilatsiya.  ATF  barcha  hujayralarning 
universal  energiya  zaxirasi  bo‘lib  hisoblanadi.  ATF  hujayrada  fosforlanish 
reaksiyasi natijasida hosil bo‘ladi.
ADF + H
2
PO
4 
+ 40 kJ = ATF + H
2
O 
ATFning  sintezi  uchun  kerak  bo‘ladigan  energiya  hujayrada  organik 
moddalarning parchalanishidan hosil bo‘ladi. Bu energiya ATFning kimyoviy 
bog‘larida saqlanadi. 
Energetik  almashinuv  bosqichlari.  Hujayrada  kechadigan  energetik  al-
mashinuv  jarayoni  hujayraning  nafas  olishi  deb  ham  ataladi.  Nafas  olish 
jarayonida  kisloroddan  foydalanadigan  organizmlar  aerob  organizmlar,  nafas 
olish  jarayoni  kislorodsiz  muhitda  kechadigan  organizmlar  anaerob  orga-
nizmlar  deyiladi.  Aerob  organizmlarda  energetik  almashinuv  3  bosqichda 
o‘tadi (22-rasm):
 1. Tayyorgarlik bosqichi.