Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махус таълим вазирлиги алишер навоий номидаги самарқанд давлат

-мурожаат қилишни чеклаш -тақиқланган ахборотни ишлатишни бартараф етиш, 
хусусан, вируслардан дастурларни ва маълумотларни ўзгаришлардан ҳимоя қилишдан, нотўғри 
ишлайдиган дастурлардан ва фойдаланувчиларнинг нотўғри ҳаракатларидан ҳимоя қилишдан. 
Ахборотни ҳимоя қилишни умумий воситалари вируслардан ҳимоя қилиш учун жуда 
муҳимлигига қарамасдан, уларнинг ўзлари етарли емас. Вируслардан ҳимоя қилиш учун махсус 
дастурларни қўллаш ҳам керакдир. 
Бу 
дастурларни 
бир 
нечта 
турларга 
бўлиш 
мумкин: 
детекторлар, 
ваксина 
(иммунизаторлар), докторлар (ораш), тафтишчилар (файлларда ва дискларнинг тизимли 
соҳаларида ўзгаришларни назорат қилиш дастурлари), доктор-тафтишчилар ва филтрлар 
(вируслардан ҳимоя қилиш учун дастурлар). 
Вируслардан компютерларни ва маълумотларни хавфсизлигига хисса қўшиш бўйича 
биринчи ўринда, шубхасиз, маълумотларни нусхалаш, ҳисобланади. Вирус билан компютер 
зарарланганда ҳали ҳам ҳеч бўлмаганда маълумотларнинг бир қисмини тиклаш мумкин, лекин 
агар компютерда қаттиқ диск бузилса, унда нима қилмоқ керак? Бундан ташқари, нусхалари 
архивда мавжуд бўлган дастурлар ва маълумотлар исталганча бузилганда, қўшимча уларни 
турли “докторлар” билан даволашни амалга оширишга интилмасдан, архивдан тўғри 
нусхаларни нусхалаш мақсадга мувофиқдир. 
Хавфсизликка ҳисса қўшиш бўйича иккинчи ўринга маълумотларга мурожаат қилишни 
чеклашни қўйиш мумкин. Агар аксарият кўпчилик ишлатиладиган дастурлар тўплами ёзишдан 
ҳимоя қилинган мантиқий дискда жойлашган бўлса, унда вирус билан зарарланганда бу 
тўпламлар бузилмайдилар ва зарарланиш оқибатларини бартараф етиш учун нисбатан кам 
уринишлар талаб етилади. 
Тафтишчилар дастури- (вирус билан зарарланишни олдиндан пайқаш) учинчи ўринда 
турадилар, улар дастурларнинг ва маълумотларнинг бутунлигини аниқлайдилар. Бундай 
текшириш вируснинг борлигини, у ҳам кўп нарсаларни бузишга улгурмасдан олдин, енг 
бошланғич босқичда пайқаш имконини беради.