O’zbekiston respublikasi oliy talim vazirligi samarqand veterinariya medisinasi instituti

Ichki  ishqalanish.  Ko’chish  formulasi  (2.17)da 
t
F
n



  va 



0
n
  hajm 
birligidagi  molekulalarning  harakati  tufayli  paydo  bo’lgan  impuls.  U  holda 
ko’chish tenglamasi 
dt
S
dx
d
t
F





)
(
3
1



  yoki  
S
dx
du
F





3
1
       (2.24)   
Ichki ishqalanish kuchi Nyuton formulasiga binoan aniqlanadi. ya’ni 
S
dx
du
n
F


                                          (2.24
1
 ) 
(2.24) va (2.24
1
) ni  solishtirsak 






3
1
n
                                        (2.25)             

---

22 
 
n
-  yopishqoqlik  koeffisenti.  (2.24
1
  )da 
2
1M
S

, 
1
1


c
dx
du
  deb  olsak 
n
F

 
bo’ladi,  ya’ni  yopishqoqlik  koeffisenti  son  jihatidan  tezlik  gradiyenti  1s
-1
 
bo’lganda parallel harakatlanuvchi qatlamlarning 1 m
2
  yuzaga ta’sir qiluvchi ichki 
ishqalanish kuchiga tengdir. 
n
(kg/m.s) larda o`lchanadi. 

.
.d
n
 orasida quyidagicha 
bog’lanish bor. 


d
n
             
V
C
n


 
Bosim  kamayishi  bilan  o’rtacha  erkin  chopish 

  masofa  idish  o’lchamiga 
tenglashguncha davom etadi. 
Biologik  sistemalarda  ko’chish  xodisasi  muhim  rol  o’ynaydi.  Kislorod 
musqul  mitaxandriyasiga  atrof  havodan  asosan  diffuziya  tufayli  borib  yetadi  (-
95%).  Kilorod  bilan  taminlash  bir  necha  bosqichda  boradi:  o’pkada  havo 
almashinuvi,  kislorodning  qonga  diffuziyasi.  Kislorodning  qonga  diffuziyasi 
o’pkaning  alveoli  (pufakchalari)  orqali  amalga  oshadi.  Fik  qonuniga  binoan 
alviolada diffuziya bo’lishiga pufakcha ichida kislorod mavjudligi va kislorodning 
qonga  diffuziya  bo’ladigan  menbrana  parda  sirtida  kislorodning  ancha  kichik 
konsentrasiyaga  ega  bo’lish  sabab  bo’ladi.  Diffuziyani  oshirish  uchun  diffuziya 
bo’ladigan sirtni oshirish zarur. Shu sababli sut emizuvchilarning o’pkasi amalda 
ko’plab alviola xaltachalaridan iborat bo’ladi.