Falsafadan javoblar tayyorladi yorqinjon hayitboyev

33) Ilmiy bilishning mohiyati va usullari. Metod, nazariya va metodologiya. 

Javob: Javob: Ilmiy bilish fakt va dalillarga, ularni qayta ishlash, umumlashtirishga asoslanadi. Ilmiy 

fakt  va  dalillar  to’plashning  o’ziga  xos  usullari  mavjud  bo’lib,  ularni  ilmiy  bilish  metodlari  deyiladi. 

Ilmiy bilish metodlarini o’rganadigan maxsus soha — metodologiya deb ataladi. Ilmiy bilish metodlari 

o’z  xarakteriga  ko’ra:  1)  eng  umumiy  ilmiy  metodlar;  2)  umumiy  ilmiy  metodlar;  3)  xususiy  ilmiy 

metodlarga bo’linadi. Masalan, tabiatshunoslik fanlarida kuzatish, eksperiment, taqqoslash umumilmiy 

metodlar  bo’lsa,  ijtimoiy  fanlarda  tarixiylik  va  mantiqiylik  umumilmiy  metodlar  hisoblanadi.  Ilmiy 

bilish  metodlari  va  ilmiy  nazariya  bir-biri  bilan  uzviy  bog’liqdir.  Ilg’or  ilmiy  nazariya  fanning  butun 

taraqqiyoti  davomida  erishilgan  muhim  yutuq  bo’lib,  u  ilgarigi  ilmiy  qarashlarni  ijodiy  rivojlantirish, 

o’sha  yutuqlarga  tanqidiy  nuqtai  nazardan  qarash  orqali  vujudga  keladi.  Fan  mohiyatan  o’zi  erishgan 

yutuqlarga  shubha  bilan  qarashni  taqozo  qiladi.  Metod  (yunon.  methodos–  tadqiqot  yo‘li)  –  voqelikni 

uning qonuniyatlariga bog‘liq holda amaliy va nazariy o‘zlashtirishni tashkil etish usuli.