Intellektual tizimlar

Ishonchlilik  koyeffitsiyenti  -  bu  berilgan  faktlar  va  qoidalarni  aniq  hisoblash 

ehtimoli yoki ishonchlilik darajasi belgilaydigan son. 

Qoida - bu bilimni quyidagi formal shaklda berilishi: 

 AGAR 

, 

U 

HOLDA . 

Ekspert tizim - bu oldindan mo‘ljallab qo‘yilgan va boshqa bilimlardan ajratilgan 

soxa bilimlariga asoslangan dastur. 

Evristika - fan soxasidagi yechim izlashni cheklaydi yoki soddalashtiradigan qoida. 

Semantik  tarmoq  -  bu  bilimlarni  graf  shaklida  ko‘rsatuvchi  metod,  unda  uch 

qismlari ob'yektlarni, yoylar esa uning xususiyatlarini bildiradi. 

Slot - bu ob'yekt xususiyati atributi tavsifi. 

ETni tashkillashtirilgan strukturasi. 

ET asosida BB yotadi. Bu yerda bilim faktlar va qoidalarning o‘zaro bog‘liq 

shaklda qabul qilinadi, xoh ular to‘g‘ri bo‘lsin, xoh noto‘g‘ri yoki qaysidir darajada 

ishonchlilikka ega bo‘lsin. 

ETda  ko‘p  qoidalar,  masalan,  empirik  yoki  tajribali  qoidalar  yoki 

soddalashtirish, evristika bo‘ladi. 

---

16 

 

ET  evristikani  ishlatishga  majbur,  chunki  bu  yerda  yechiladigan  masalalar 

odatda  qiyin  bo‘ladi  va  oxirigacha  tushunib  bo‘lmasligi,  matematik  yozuvga 

tushmasligi mumkin. 

Fan  soxasi  haqida  saralab  olingan  bilimlar  bazaviy  bilimlar,  masalani 

yechishda  qaror  qabul  qilishda  ishlatiladiganlari  esa  umumiy  bilimlar  deyiladi. 

Shunday qilib, ETdagi BB faktlar va qoidalardan iborat bo‘ladi, qaror qabul qilish 

mexanizmida  esa  yangi  bilimlar  uchun  qoidani  qanday  shaklda  qabul  qilishni 

aniqlashtiruvchi  interpretator  va  bu  qoidalarni  qanday  tartibda  qabul  qilishni 

o‘rnatuvchi dispetcher bo‘ladi. 

ETning tashkillashtirilgan sxemasini quyidagi shaklda tasvirlash mumkin: 

BB