Ozbek tili

Asosiy savollar: 

1.

 

Sifatlarning umumiy grammatik xususiyatlari.  

2.

 

Asliy va nisbiy sifatlar. 

3.

 

Sifatlarning otlashishi va ravish vazifasida kelishi. 

4.

 

Sifat darajalari. 

5.

 

Sifatlarning tuzilishiga ko‘ra turlari. 

 

Asosiy o‘quv materiali qisqacha bayoni: 

Predmetlarning  belgi-xususiyati  (rangi,  hajmi,  shakli,  mazasi,  xarakteri,  holati, 

vazni,  hidi,  o‘rin  yoki  vaqtga  munosabati)ni  ifodalaydigan  so‘zlar  turkumi  sifat  deyiladi. 

Sifatlar ot yoki fe’lga bog‘lanib qanday?, qanaqa?, qaysi?, qachongi? so‘roqlaridan biriga 

javob bo‘ladi: yashil qalam, mitti yulduz, kunbotar tomon, kuzgi tufli, afsonaviy qush, tajang 

odam, yaxshi o‘qimoq, chiroyli yozmoq. 

Sifatlar  gapda  aniqlovchi,  kesim,  hol  bo‘lib  keladi:  Uning  moviy  ko‘zlari  onasi- 

Safurani eslatib turardi (F.Azimova). Non aziz, uning ushog‘i ham aziz (Maqol). Chaqmoq 

telpagini qiyshiq qo‘ndirib olgan (O‘.Hoshimov). 

Sifatlar  otlashganda  ko‘plik,  egalik,  kelishik  qo‘shimchalarini  qabul  qiladi  va 

otning so‘roqlariga javob bo‘ladi, ot kabi sintaktik vazifalarni bajaradi. Masalan, ega: Egri 

ozadi,  to‘g‘ri  o‘zadi  (Maqol);  to‘ldiruvchi:  Vafosizda  hayo  yo‘q,  hayosizda  vafo  yo‘q 

(Maqol);  qaratqich  aniqlovchi:  Yaxshining  so‘zi--  qaymoq,  yomonning  so‘zi--  to‘qmoq 

(Maqol). 

1.  Saxiyning  ehsoniga  baxilning  boshi  og‘rir  (Maqol).  2.  Axir  inson  bolasi  baliq 

emaski,  zo‘ravoni  ojizini  yutib,  hayot  kechirsa!  (Shuhrat)  3.  Yaxshigayam,  yomongayam 

birdek yaxshi ko‘rinishga urinadigan odam eng xavfli odamdir (O‘.Hoshimov). 4. Odamlar 

«bozor munosabati»ni baliqdan o‘rgangan. Kattasi kichigini yeyaveradi (O‘.Hoshimov).  5. 

Hech  kimga  hasad  qilma.  Hasadgo‘y  hech  nimaga  erisholmaydi  (O‘.Hoshimov).  6. 

Baxilning bog‘i ko‘karmas (Maqol).     7. Yalqov bilan anqov – dushman uchun ov (Maqol).  

8. Aqlli o‘z fikrini o‘zgartiradi, axmoq hech qachon (maqol).  9. Aqlli o‘zini ayblar, aqlsiz - 

do‘stini (Maqol). 10 Baxil baxilni ko‘rganda saxiyligi tutadi (Maqol). 

---

16