O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi

3-bob Boshqaruv samaradorligi 

 

3.1 Boshqaruvda samaradorlikka erishish 

3.2 Menejment BTA tizimining iqtisodiy yo’nalishlari 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

Kirish 

Menejment  kursi  bozor  munosabatlarining  qonunlarini  o’rganuvchi 

muhim fanlardan biri hisoblanadi.  “Menejment” va “Menejer” so’zlari hozirgi 

davrda  bizning  ishbilarmonlik  va  kundalik  hayotimizda  davlatni  bozorga 

o’tishdagi  iqtisodiy  taraqqiyoti  g’oyalarini  aks  ettirib  keng  ishlatiladi. 

“Management“  inglizcha  so’z  bo’lib,  o’zbek  tilida  boshqaruvni  tashkil  qilish, 

rahbarlik  qilish  ma’nosida  tarjima  qilinadi.  Shunday  qilib,  umumiy  rejada 

menejment  boshqaruvni  bildiradi,  ya’ni  u  yoki  bu  faoliyat  turini  (tashkil  etishni 

va  rahbarlik  qilishni)  iqtisodiy,  moliyani  va  boshqa  inson  hayotidagi 

ishbilarmonlik sohasini tashkil qilish va boshqarishni bildiradi. 

G’arb  adabiyotidan  menejmentning  juda  ko’p  tushunchalari  o’rin  olgan. 

Ulardan uchtasini keltiramiz: 

1)  tashkilotni  maqsad-niyatlariga,  unda  ishlovchi  odamlar  harakatini  aniq 

yo’nalishga solish hisobiga erishish; 

2)  tashkil  etilmagan  bir  necha  odamlarni  samarali,  maqsad  sari 

yo’naltirilgan  va  unumli  mehnat  guruhiga  (tashkilotga)  aylantiradigan 

maxsus faoliyat turidir; 

3)  tashkilotni  orzu-niyatlariga  erishishdagi  mehnat  va  moddiy  resurslarni  aniq 

yo’nalishda  ishlatilishi  evaziga  erishiladigan  rejalashtirish,  tashkil  qilish, 

boshqarish va nazorat qilish jarayonidir. 

Bu tushunchalar turlicha bo’lishiga qaramay, uchta bir xil belgiga ega: 

1.  Boshqaruvda aniq maqsad borligini ko’rsatadi. 

2.  Bu turdagi faoliyatning alohida aqliy tavsifi borligi ajratib ko’rsatiladi. 

3.  Har bir tashkilotda boshqaruvning o’rni borligidan axborot beriladi. 

Uchinchi  aniqlashuvda  menejment  ma’nosining  belgilariga  qo’shimcha 

qilib  beshta  vazifani  birlashgani,  ya’ni  rejalashtirish,  tashkil  qilish,  rahbarlik 

qilish,  motivlashtirish  yoki  qiziqtirish  to’g’ri  yo’lga  solish  va  nazorat  qilish 

aniqlashtiriladi. 1-jadvalda menejmenti taraqqiy topgan davlatlarda boshqaruvning 

nazariyasi  va  amaliyotini  tahlil  qilish  asosida  ajratib  ko’rsatilgan  7  ta  tavsifi 

keltirilgan. 

 

 

---