Kategoriyalari

---

3-ma’ruza. DASTURIY TA’MINOTNING  ASOSIY IQTISODIY 

KATEGORIYALARI 

 

 

1.  Programm mahsulot tushunchasi. 

2.  Programm mahsulotga qо‘yiladigan asosiy talablar. 

3.  Programm  mahsulotning  sifati  tushunchasi  va  ular  bilan  bog‘liq 

xarakteristikalar. 

4.  Programm mahsulotning iqtisodiy samaradorligi. 

 

1. PROGRAMM MAHSULOT TUSHUNCHASI 

 

 

Mehnatni ijtimoiy taqsimlanishi, programm vositalar (programmalar) ishlab 

chiqarish  sohasini  ishlab  chiqarish  tarmoqlaridan  biriga,  ijtimoiy  moddiy  ishlab 

chiqarishning tarkibiy qismiga aylantirdi. 

Programm  vositalar,  kо‘pincha,  ishlab  chiqaruvchilar  tomonidan  shaxsiy 

iste’mol uchun emas, balki ichki va tashqi bozorda sotish uchun ishlab chiqariladilar. 

Bu 

vositalar 

foydalanuvchining 

boshqarishni 

avtomatlashtirish 

bо‘yicha 

ehtiyojlarini qondirishga xizmat qiladi. 

Sotish  uchun  mо‘ljallangan  programm  vosita  (PV)  shaxsiy  iste’molga 

mо‘ljallangan  PVdan  shuning  bilan  katta  farq  qiladiki,  u  judayam  turli  tuman 

foydalanuvchilar aniq sharoitlarini hisobga olish bilan ma’lumotlarning kо‘pchilik 

majmualarini ishlab chiqish uchun ishlab chiqiladi. Bunday PV undan nafaqat ishlab 

chiquvchilar,  balki  iste’molchilarning  keng  doirasi  ham  foydalana  olishi  mumkin 

bо‘lishi uchun eng jiddiy tartibda hujjatlashtirilishi kerak. Bundan tashqari, dastlabki 

ma’lumotlar variantlaridan foydalanib PV testdan о‘tkazilishi kerak. 

Yuqorida  bayon  qilinganlardan  kelib  chiqqan  holda  sotish  uchun 

mо‘ljallangan  PVni  programm  mahsulot  deb  ataymiz  va  unga      ta’rif  beramiz. 

Programm  mahsulot  (PM)  -  bu  ma’lumot  tashuvchida  joylashgan  sanoat  ishlab 

chiqarishining mahsuloti bо‘lgan programmadir ( GOST 19.004-80). 

PMni  ishlab  chiqarish  jarayoni  yetarlicha  murakkab  tashkiliy-iqtisodiy 

muammolarni  yechishni  kо‘zda  tutadi.  Ularga  ishlab  chiqish  texnologiyasining 

rejalashtirish,  hisob,  nazorat,  tahlil  va  tartibga  solish  kabi  boshqaruv  vazifalarini 

yechish muammolari kiradi. 

Bundan 

tashqari, 

ishlab 

chiqaruvchilar 

mehnatini 

meyorlashgirish 

masalalariga  muhim  ahamiyat  beriladi.  Bu  PMni  ishlab  chiquvchilar  mehnatining 

о‘ziga xosligi, ya’ni ishdagi ijodning katta elementi, programm mahsulotlarni ishlab 

chiqarish  jarayonidagi  ishlarning  kо‘pgina  turlarini  о‘lchash  va  baholashning 

murakkabligi bilan bog‘liq. 

PM  о‘ziga  xos  xususiyatlari  yana  ularni  yaratish  va  ulardan  foydalanish 

jarayonida ishlarning ba’zi bir turlarini sanoat mahsulotlarining har qanday turlariga 

nisbatan yо‘qligida namoyon bо‘ladi, bu 1-jadvalda kо‘rsatilgan.