Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги касб-ҳунар таълими маркази

 
Қўшимча адабиётлар 
1. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2009 йил 3 
мартдаги 03/1-348 сонли “Республикада 2009-2011 йилларда асаларичилик 
соҳасини ривожлантириш бўйича амалга ошириладиган чора-тадбирлар” 
дастури. – Т.: 2009. 
2. Н.Л. Буренин, Г.Н. Котова «Справочник по пчеловодству». Москва 
«Агропромиздат». 1985. 
3. Г.А.Аветисян, Л.Булгакова. «Пчеловодство» Москва. “Колос” , 1982. 
4. Н.В.Бондоренко. “Практикум по пчеловодству” Ленинград “Колос”, 
1981. 
5. Журналы “Пчеловодство” 
6. Киреевский .Р. Что нужно знать начинающему пчеловоду. 2006 
 
Электрон манбаалар 
1. www.ziyonet. 
2. www.uralri/ru. 
3. 
www.ззr.ru
 
4. 
www.agronews.ru
 
5. 
www.apk-inform.com/animalstat
 
6. 
www.proagro.com.ua/news
 

---

23 
Асаларичилик ишлари ўқув амалиётидан маърузалар матни. 
1. Асаларичиликдаги озуқа база ва ариларни қишлоқ хўжалик 
ўсимликларни чанглаштириш. Асосий шарбат ажратувчи 
ўсимликлар 
Меҳнатни муҳофаза қилиш ва иш жойини ташкил этиш тартиби. Асосий 
шарбат ажратувчи ўсимликлар. Қишлоқ хўжалик зараркунандаларидан шира 
капалагини чиқинди сифатида ажратган ширинсимон суюқлиги, қора асал 
ажратувчи ўсимликлар билан танишиш. Ўсимликлapни гуллаши ва гуллаш 
давомида ариларни гулга қатнаши ва кузатиш тарозисини кўрсаткичларини 
кузатиб бориш. 
Яйлов, дала, ўрмонлардаги шарбат ажратувчи асосий ўсимликларнинг 
гул ва барглари ҳамда пояларини қуритиб, гербарий тайёрлаш. 
Асаларичилик қадимий соҳа. Бу ҳақидаги дастлабки маълумотлар 
эрамиздан аввалги Миср тиббиётига оид асарларда, Зардуштийларнинг 
муқаддас «Авесто»сида, Хинд ҳалқининг «Ҳаёт» китобида, Тиббиётнинг 
«Жуд-жи» фанида учрайди. Хатто Хомер, Демокрит, Аристотель, Гиппократ 
каби дунё алломалари ҳам кўпгина касалликларни даволашда асалнинг 
аҳамияти беқиёслигини қайд этишган. Буюк бобомиз Абу Али Ибн Синодан 
асалари махсулотларидан 500, Абу Райҳон Берунийдан 300 турдаги дори - 
дармон тайёрлагани ҳақида маълумотлар бор. Асаларичилик соҳасининг 
асосий маҳсулоти - асал ҳисобланиб, соҳадан иккиламчи маҳсулот сифатида 
қуйидагилар олинади: асалари сути, перга, асалари заҳари, прополис, асалари 
муми, ушбу маҳсулотларнинг халқ хўжалигида аҳамияти жуда юқоридир. 
Республикамиз иссиқ иқлим шароити ва серасал ўсимлик турларининг 
кўплиги билан бошқа Давлатлардан ажралиб туради, бу эса ўз навбатида 
соҳани ривожлантиришда муҳим аҳамият касб этади. Асалари оилаларини 
Республика бўйича 200-250 мингтагача етказиш имконияти мавжуд. 
Сўнги йилларда соҳада вужудга келган салбий оқибатлар натижасида 
асалари оилалари бошининг сони камайиб кетди, бу эса мавжуд асалари 
зотларининг ирсий хусусиятларидан тўла фойдаланиш имкониятларини 
чегаралаб қўйди, асалариларнинг ривожланиш қобилияти кечика бошлади, 
қишловдан чиқиши оғирлашди, иқлим шароитимизга ва турли касалликларга 
чидамлилиги пасайди. 
Асалари оилалари кўпайтирилса, ўсимликларнинг биологик хилма- 
хиллиги сақланади, табиатдан барқарор фойдаланиш йўлга қўйилади, тоғ 
олди ва тоғ қишлоқларида яшовчи аҳоли иш билан таъминланади, ноёб 
ўсимликлар тури сақланади, экология яхшиланади, асаларилар ёрдамида 

---

24 
ўсимликлар чангланиб ҳосилдорлик оширилади. Асаларичилик қишлоқ 
хўжалигининг сердаромад соҳаларидан биридир. Республикамизнинг табиий 
шароити ҳам асалари оилаларни тезкор технология асосида боқиш учун жуда 
қулайдир. Шунинг учун асал етиштириш Республикада салмоқли ўринда 
туриши мумкин. Асаларичилик маҳсулотларни кўпайтиришга қаратилган 
тадбирнинг ишлаб чиқиш, асаларичилик фермер хўжаликларида амалга 
оширилаётган жараёнларга маҳаллий популяциядаги асаларилар алоҳида 
аҳамиятга эга. Ўзбекистоннинг табиий иқлим шароити қишлоқ хўжалиги 
экинларнинг ҳосилдорлигини оширишда асалари оилаларни замоновий илғор 
технология асосида экинзорларда боқиб, асаларчилик маҳсулотлар 
етиштиришни кўпайтириш учун қулай имкониятга эга.