Toshkent davlat yuridik universiteti mamasiddiqov muzaffarjon musajonovich esanova zamira normurotovna

Sud  muhokamasining  bevositaligi  va  og‘zakiligi  prinsipi.  Sud  fuqarolik 
ishini ko‘rayotganda ishga oid dalillarni bevosita tekshirishi: ishda ishtirok 
etuvchi  shaxslarning  tushuntirishlarini,  guvohlarning  ko‘rsatuvlarini, 
ekspertlarning 
xulosalarini 
va 
mutaxassislarning 
maslahatlarini 
(tushuntirishlarini)  eshitishi,  yozma  dalillar  bilan  tanishishi,  ashyoviy 
dalillarni  ko‘zdan  kechirishi  shart.  Ishning  muhokamasi  og‘zaki  ravishda 
o‘tadi (FPKning 13-moddasi). 
Bevositalik  prinsipi  ish  bo‘yicha  faqat  dalillarni  tekshirishdangina  iborat 
bo‘lmay,  balki  butun  sud  muhokamasi  vaqtida  sud  tarkibining o‘zgarmasligini 
ham  kafolatlaydi.  Masalan,  sudya  sud  muhokamasining  tayyorlash  qismida 
almashtirilsa,  dastlabki  sud  tarkibi  dalillarni  hali  tekshirmagan  bo‘lsa  ham  ish 
boshidan  qayta  ko‘rilishi  kerak.  Bevositalik  prinsipining  eng  qo‘pol  tarzda 
buzilishi, ya’ni hal qiluv qarori sudyalardan birortasi tomonidan imzolanmagan 
bo‘lsa  yoki  hal  qiluv  qarorida  ko‘rsatilmagan  sudyalar  tomonidan  imzolangan 
bo‘lsa,  yoki  hal  qiluv  qarori  ishni  ko‘rgan  tarkibdagi  sudyalardan  boshqa 
sudyalar  tomonidan  qabul  qilingan  bo‘lsa  protsessual  huquq  normalarining 
buzilishi hisoblanib, sud hal qiluv qarorini bekor bo‘lishiga olib keladi (FPKning 
377-moddasi). 
Sud muhokamasining og‘zakiligi prinsipi bu ishda ishtirok etuvchi shaxslar 
sudga  og‘zaki  tushuntirish  berishlari,  odil  sudlovni  amalga  oshirishga 

---

 
 
20 
FUQAROLIK PROTSESSUAL HUQUQI  
 
ko‘maklashuvchi  shaxslar  –  guvohlarning  ko‘rsatuvlari,  ekspertlarning 
xulosalari,  mutaxassislar,  tarjimonlarning  tushuntirishlari  og‘zaki  ravishda 
ifodalanishi  tushuniladi.  Sudga  taqdim  qilingan  yozma  dalillar  ham  og‘zakilik 
prinsipiga  ko‘ra  sudda  og‘zaki  muhokama  qilinadi.  Sud  majlisida  og‘zaki 
tekshirilgan vaqtda aniqlangan va tasdiqlangan materiallargina sud qaroriga asos 
qilib olinadi.