Microsoft Word Jahon tarixi rasmsiz pechat varianti doc

Seti I dan keyin taxtni egallagan Ramzes II  (miloddan avvalgi 
XIV asr oxiri - XIII asr boshlari) istilochilik siyosatini kengaytirdi. 
Urushdan maqsad Suriya ixtiyoriga o‘tgan ilgarigi Misr yerlarini 
                                                 
1
 Немировский А.И. История Древнего мира. В 2-х частях. Античност. М., 
«Владос», 2000. 

---

 
 
78
qaytarib olish va mamlakatning Osiyodagi avvalgi nufuzini tiklash 
edi. Buning uchun Ramzes II xettlarning Falastin, Finikiya va 
Suriyada joylashgan asosiy harbiy kuchlar qarshiligini sindirishi lozim 
bo‘lgan
1
. 
Misr So‘nggi podsholik davrida (miloddan avvalgi 1125-525 
yillar). XIX sulola fir'avnlarining Kichik Osiyoda olib borgan 
davomli urushlari, xususan, xettlar bilan bo‘lgan urush Misr aholisi va 
moddiy boyliklarini ancha kamaytirib yubordi. Misr tez orada chet el 
istilochilari, liviyaliklarga tobe bo‘ldi. Liviyaliklar dastlab Misr 
qo‘shiniga yollanma askar sifatida kelib qo‘shilgan edilar, so‘ng 
ularning lashkarboshilari podsho hokimiyatini qo‘lga olib, XXII 
sulolaga asos soldilar (miloddan avvalgi 941-821 y.). 
Temirchilik texnikasi sohasida bir qancha 
yutuqlarga erishdilar. Misrliklar bronzadan turli 
buyumlar, jumladan, nafis haykalchalarni 
mohirlik bilan ishlay olganlar. Bu haykalchalar kumush yoki oltin 
tolalar bilan jimjimador qilib bezalgan. Takushiy nomli misrlik 
ayolning Efiopiya - Sais davriga oid haykalchasi ana shunday 
texnikaning noyob namunasi bo‘la oladi. Podsho Gasebxanning 
Tanisdan topilgan kumush sarkofagi (tobuti) metallga badiiy ishlov 
berish sohasida ajoyib yutuqlarga erishilganini ko‘rsatadi. Temirchilik 
tosh yo‘nish o‘rnini tobora ko‘proq egallay boshladi. Miloddan 
avvalgi VII asrga oid Dafna va Navkratis xarobalaridan: pichoq, bolta, 
iskana, chopqi, qirg‘ich va o‘q uchi kabi temir asboblar va qurol-
yarog‘lar topilgan. Tait nomli To‘qimachilik ma'budasi va O‘rta 
Misrda  Xejxetep  (“Poki rahmat”) nomini olgan to‘qimachilik kasbi 
xudosi bo‘lib, ularga sig‘inganlar
2
.  
Misr fir'avnlari o‘zlaridan avvalgi XVIII - XIX sulola fir'avnlari 
kabi istilochilik urushlari olib borishga noqodir bo‘lib qolganlari 
tufayli, shu sababli bu davrda qul keltirish ancha kamayib, qullar narxi 
oshib ketgan. XIX sulola davrida bir cho‘ri 4 deben 1 kite (373,1 
gramm) kumushga sotilgan bo‘lsa, XXI sulola davriga kelib qul 
bahosi 20 deben (1820 gramm) kumushga teng bo‘lgan. 
                                                 
1
 History of ancient civilization. Charlez Seignobos 2006 –p; 15-16 
2
 Taylor A., The World of Gerard Mercator, London 2005. Thower N.J.W., 
Maps and Civilization, Cartography in Culture and Society, 3rd edn., e book, 
Chicago 2008. 
Iqtisodiy va  
ijtimoiy tuzum 

---

 
 
79
Ibodatxonalar, kohinlar, katta amaldorlar va savdogarlar katta-katta 
yerlarni egallab olganlar. Boylar dehqonlarni sotib ola boshlaganlar.  
Tarixchilarning asarlarida podsho Bakxoris (misrcha nomi 
Baknerenf,  miloddan avvalgi 732 - 726 yillar) to‘g‘risida xotiralar 
saqlangan. Ushbu podsho ayrim shaxslar tomonidan misrlik qarzdor 
kambag‘allarni qullikka solishni ma'n qilgan va yer sotishga ruxsat 
bergan.  Gerodotning so‘ziga qaraganda, Misr podshosi Yaxmos II 
“misrliklar uchun bir qonun chiqargan; bu qonunga muvofiq