Microsoft Word оммавий спорт тадбирлари+. doc

2.2. 

Tadqiqot uslublari………………………………………………. 

31 

2.3 

Tadqiqotning  o‘tkazilishi………………………………………. 

31 

III BOB.  TADQIQOT NATIJALARI  VA ULARNING TAHLILI ....... 

33 

3.1 

3.1    BO‘SMlarida  ommaviy  sport  tadbirlarini  tashkil  qilish 

uslubiyati…………………………………………………………. 

33 

3.2. 

Sport maktablarida o‘tkazilgan redogogik tadqiqot natijalari. 

 

40 

 

XULOSA …………..…………………......................................... 

45 

 

FOYDALANGAN ADABIYOTLAR………………………… 

46 

 

 

 

 

 

 

 

---

3 

 

K I R I Sh 

 

O’zbekiston  Respublikasi  Prezidenti  I.A.Karimovning  tashabbusi  va 

bevosita  rahbarligi  ostida  jismoniy  tarbiya  va  sport  barkamol  avlodni  tarbiyalash 

vostitasi  sifatida  davlatimiz  siyosatining  ustivor  yo’nalishlari  doirasida  o’lkan 

islohotlar  yo’lini  bosib  o’tdi.  Ushbu  sohani  samarali  rivojlantirishga  qaratilgan 

qator  Prezident  Farmonlari  va  Xuquqiy  Qarorlari  qabul  qilindi  va  ular  halqimiz, 

ayniqsa yoshlarimiz xayotida o’z aksini topmoqda. Aynan shu konseptual xujjatlar 

asosida  yurtimizda  ko’pdan-ko’p  jahon  standartlariga mos sport  inshootlari  barpo 

etildi,  respublikamizning  barcha  xududlarida  nufuzli  xalqaro  musoboqalarning 

muntazam o’tkazilishi an’anaga aylanib bormoqda. O’zbek sportchilari o’zlarining 

yuksak  sport  natijalari  bilan  millatimiz  shuhratini  jahon  hamjamiyati  oldida 

tarannum etmoqda(1,2,3,4).  

 

Shu  bilan  bir  qatorda,  xalqimiz,  ayniqsa  yoshlarimiz  sog‘ligi,  yurtimiz 

boyligi  ekanligini  hamda  «katta»  sport  «kichik»  sport  evaziga  natija  berishini 

chuqur bilan yurtboshimiz ommaviy bolalar sportiga alohida e’tibor qaratadi va uni 

yanada  jadalroq,  rejali  maqsad  asosida  rivojlantirish  choralarini  amalga  kiritdi. 

Uning  boshchiligida  respublikamizda  1997  yildan  boshlab  «Kadrlar  tayyorlash 

milliy dasturi» asosida joriy etilgan bir-biriga mutanosib ko’p bosqichli va uzluksiz 

ta’lim  tizimiga  mos  «Umid  nihollari»,  «Barkamol  avlod»,  «Universiada»  kabi 

ommaviy  sport  musobaqalari  nafaqat  o’z  ishtirokchilari  tarkibini  yildan-yilga 

kengaytirib  bormoqda,  balki  turli  qatlam  va  yoshga  mansub  aholi  o’rtasida  ham 

tobora keng qiziqish uyg‘otmoqda. 

 

Ommaviy  bolalar  sportining  jadal  sur’atlar  bilan  rivojlanishi  Davlatimiz 

rahbari  tomonidan  2002  yil  24  oktyabrda  qabul  qilingan  «O’zbekiston  bolalar 

sportini  rivojlantirish  jamg‘armasini  tuzish  to’g‘risida»gi  Farmoni  va  unda 

ko’rsatilgan konseptual tadbirlarning xayotga tadbiq etilishi bilan bog‘liqdir. 

 

Mazkur  Farmonda  begilangan  dolzarb  choralar  bilan  bir  qatorda  bolalar 

sportini  ilmiy  asosda  tashkil  qilishga  ham  alohida  urg‘u  berilgan.  Bu  borada 

respublika miqyosida, shahar va qishloqlarda ma’lum ishlar amalga oshirilmoqda. 

Joylarda  ilmiy  anjumanlar,  seminarlar  o’tkazilmoqda.  Murabbiy  va  jismoniy 

---

4 

 

tarbiya  o’qituvchilari  malakalari  oshirilmoqda.  Bolalar o’rtasida  olib borilayotgan 

ilmiy tadqiqotlar ko’zga tashlanmoqda. Lekin, bu tadqiqotlar mavzularini  tanlash, 

ularni  tabaqalashtirish,  mamlakat  bo’yicha  tashkil  etilayotgan  tadqiqotlar 

mavzularini muvofiqlashtirish masalalari o’rganilmoqda(1,3,4,5,6,). 

Mamlakatimiz  sportini  rivojlantirish  soxasida  tubdan  o’zgarishlar  amalga 

oshirilmoqda.  Davlatimiz  jismoniy  tarbiya  va  sportning  kelajak  avlodni  sog’lom 

qilib  tarbiyalashdagi o’rnini  xisobga  olib, sport  ishlarini yanada  takomillashtirish, 

uning zamon talablari darajasida o’quv va moddiy-texnik bazasini yaratish xamda 

axolining sportga bo’lgan qiziqishini oshirish yo’lida maqsadli davlat miqyosidagi 

tadbirlar ishlab chiqilib xayotga tadbiq etilmoqda. chunki sport millatning o’zligini 

anglashda  uning  aniq  maqsadlari  sari  jipslashuvida  va  birlashuvida,  o’zidagi  bor 

saloxiyatini  xamda  millat  sifatidagi  qudratini,  jaxon  uzra  namoyon  etmoqda 

(4,5,6,7). 

Yuksak 

sport 

yutuqlarining 

mavqiyi 

musobaqalarda 

raqobatchilikning 

keskinlashishi  hamda  mamlakat    terma  jamoalari  sportchilari  avlodlarining 

ommalashishi qonuniy jarayoni hozirgi davrda sport tanlovi va istiqbolli yoshlarni 

tayyorlash ilmiy-asoslangan asoslarini takomillashtirish zarurligini belgilab beradi. 

 

Prezident  I.A.Karimov  va  O’zbekiston  Respublikasi  hukumati  tomonidan 

yaqin  kelajakka  belgilangan  yirik  ijtimoiy  dasturlar  ichida  O’zbekiston  aholisi 

sog’ligini  muhofaza  qilish  va  mustaxkamlash  maqsadida  2010  yilni  O’zbekiston 

Respublikasida «Barkamol avlod yili» deb e’lon qilinishi mamlakatimizda sog’lom 

va  barkamol  avlodni  tarbiyalash,  yoshlarning  o’z  ijodiy  intelektual  saloxiyatni 

ro’yobga  chiqarishi,  mamlakatimiz  yigit-qizlarini  XXI  asr  talablariga  to’liq  javob 

beradigan  har  tomonlama  rivojlangan  shaxslar  etib  voyaga  yetkazish  uchun  zarur 

shart-sharoitlar  va  imkoniyatlarni  yaratish  bo’yicha  keng  ko’lamli  aniq 

yo’naltirilgan  tadbirlarni  amalga  oshirish  maqsadida,  shuningdek,  uyg’un  kamol 

topkan  avlodni  tarbiyalash  uchun  zarur  imkoniyatlar  hamda  shart-sharoitlarni 

yaratish,  Vatanimiz  yigit  va  qizlarini  har  tomonlama  barkamol  shaxslar  etib 

shakllantirish  borasidagi  keng  ko’lamli  chora-tadbirlar  kompleksini  amalga 

oshirish nazarda tutilgan (1,2,3,4,5).   

---

5 

 

Xalq 

pedagogikasi 

milliy 

an’analar 

ta’siri 

vositasida 

maktab 

o‘quvchilarining  har  tomonlama  rivojlanishi  tarbiyada  muhim  omillardan  biri 

ekanligini  doimo  uqtirib  keladiki,  jismoniy  tarbiya  jarayonida  ham  bu 

ko‘rsatmalardan  foydalanish  samara  berishi  shubhasiz  (24,29,30).  Bir  qator 

olimlarning  kuzatuvlaridan  ma’lumki,  optimal  harakatlanish  bolalarning  jismoniy 

rivojlanishi va qobiliyatining oshishi uchun katta imkon beradi (14,16). 

Bir  guruh  olimlar  va  amaliyotchilarning  fikricha,  O‘quvchilarda  jismoniy 

sifatlarni  har  tomonlama  rivojlantirish,  ularning  milliy  qadriyatlarga  e’tiborini 

oshirish, ma’naviy, axloqiy fazilatlarni tarkib toptirish uchun kichik maktab yoshi 

eng  qulay  davr  hisoblanadi(18,19,21).  Ko‘pgina  olimlar  tomonidan  o‘tkazilgan 

tadqiqot natijalari  shuni ko‘rsatadiki, shaxsning jismoniy shakllanishi  va jismoniy 

tayyorgarlik dinamikasi o‘quvchining mehnat qilish layoqati va izchil bajariladigan 

jismoniy  mashqlarning  xususiyatiga  bog‘liqdi(19,20,22).  Boshlang‘ich  sinf 

o‘quvchisining  jismoniy  sifatlarini  rivojlantirish  uchun  milliy  va  harakatli 

o‘yinlarga asoslangan dars, mashqlarni to‘g‘ri tashkil etish va o‘tkazish eng muhim 

masaladir. 

K.Balsevich  tadqiqoti  bo‘yicha,  bolalarning  jismoniy  faolligi  quyidagicha: 

yosh  bolalar  jismoniy  sifati  ko‘rsatkichining  barchasi  o‘sishning  yuqori  tempda 

borayotganligini  namoyon  etadi.  Faqat  egiluvchanlik  ko‘rsatkichining  tempi  bu 

davrda  pasayib  boradi.    Bu  yoshdagi  bolalarda  biodinamik  harakatning  va  eng 

avvalo, koordinasion qismlarning shiddatli rivojlanishi ro‘y beradi.  

 yoshlar  orasida  jismoniy  sifatlarning  va  koordinasion  qobiliyatning,  inson 

harakat  faolligining  namoyon  bo‘lishi  uchun  amaliy  jihatdan  juda  yaxshi  zamin 

tayyorlanadi  .  F.N.Nasriddinov,  X.M.Maxkamjonovlar  ko‘rsatkichlari  bo‘yicha 

jismoniy tayyorgarlik natijalari  yoshdan yoshga o‘tish bilan hamma ko‘rsatkichlar 

ma’lum miqdorda ortib borishini ko‘rsatadi .  

A.N.Liviskiy  ilmiy  tadqiqot  ishlarining  ko‘rsatishicha,qo‘l  panjalari 

mushaklarining kuchi 7 yoshda 13-14 kg.ga yetadi. Shu yoshdan boshlab, harakatli 

o‘yinlar vositasida, bu sifatlarni yanada rivojlantirish ehtimoli kuchli.  

---

6 

 

Yosh  o‘zgarishi  dinamikasida  ayrim  keskin  bosqichlar  belgilanganki,  ular 

morfologik va funksional xususiyatlar majmui bilan tavsiflanadi. 

 K.M.Maxkamjonov  maktab  yoshidagi  bolalarning  jismoniy  rivojlanishi 

bo‘yicha  olgan  ma’lumotlar  tahlilining  ko‘rsatishicha,  5-7  yoshdagi  bolaning 

jismoniy  rivojlanishi  bir  tekisda  borar  ekan,  kichik  maktab  yoshiga  kelib  esa 

rivojlanishning tezlashish jarayoni ro‘y beradi(11).