Guliston davlat universiteti kafedra "iqtisodiyot" soliq va soliqqa tortish

Qishloq 
xo‟jalik 
tovar  ishlab 
chikaruvchil
arning 
yagona 
er 
solig‟i  
Единственный 
земельный 
налог для 
сельскохозяйст
венных 
товаропроизво
дителей 
The only 
land tax 
for 
agricultu
ral 
producer
s 
 yagona  er  solig‘ini  to‘lovchilar  bo‘lib,  qishloq 
xo‘jaligi kooperativlari (shirkatlar), fermer xo‘jaliklari, 
agrofirmalar,  boshqa  qishloq  xo‘jalik  mahsulotlarini 
ishlab  chiqaruvchilar  hisoblanadi.  Bu  korxonalar  o‘z 
hohishlari  bo‘yicha  byudjetga  yoki  yagona  er  solig‘i 
to‘lovchilar  yoki  qishloq  xo‘jalik  korxonalari  uchun 
belgilangan  yagona  soliq  to‘lovchilari  bo‘lishi 
mumkin. 

---

 
 
155 
 
Yuridik 
shaxslarning 
(noqishloq 
xo‟jalik)  er 
solig‟i  
Земельный 
налог для 
юридических 
лиц 
(несельскохозя
йственный) 
Land tax 
for legal 
entities 
(non-
agricultu
ral) 
 o‘zining  mulkida,  egaligida  va  foydalanishida  er 
uchastkalari  bo‘lgan  yuridik  shaxslar  er  solig‘i 
to‘lovchilari bo‘lib hisoblanadi. 
Soliq 
sub‟yekti 
Налоговый 
объект 
Tax 
object 
 soliq  to‘lash  majburiyati  yuklangan  yuridik  va 
jismoniy  shaxslar  yoki  soliqqa  oid  munosabatlarni 
tashkil  etuvchi  tomonlarning  o‘zaro  majmuasi  bo‘lib, 
unda bir tomondan soliq to‘lovchilar, boshqa tomondan 
soliqni  undirish  vakolati  yuklangan  soliq  xizmati 
organlari qatnashadi. O‘z faoliyatida barcha yuridik va 
jismoniy  shaxslar  soliq  subyekti  sifatida  namoyon 
bo‘lmaydi. Chunki bu yerda soliqlardan batamom ozod 
etiluvchi  yuridik  va  jismoniy  shaxslar  mavjudki,  ular 
soliq  sub‘yekti  sifatida  soliq  munosabatlarida  ishtirok 
etmaydi. 
Soliq agenti 
Налоговый 
агент 
Tax 
agent 
 yuridik  va  jismoniy  shaxslardan  soliqni  ushlab  qolib, 
davlat  byudjetiga  o‘tkazib  beruvchi  yuridik  shaxslar. 
Bunday  yuridik  shaxslar  o‘z  faoliyatida  bevosita  yoki 
bilvosita  ishtirok  etgan  xo‘jalik  yurituvchi  subyektlar, 
ya‘ni  yuridik  va  jismoniy  shaxslarning  korxonada  o‘z 
mehnati,  investitsiyasi  bilan  ishtirok  etishi  natijasida 
olgan daromadi(foydasi)dan soliqlarni ushlab qoladi va 
davlat byudjetiga o‘tkazib beradi. Soliq agentlari davlat 
byudjetiga  soliqlarni  bevosita  yoki  bilvosita  ishga 
yollash 
natijasida 
to‘lanadigan 
ish 
haqidan, 
dividentlardan,  doimiy  muassasaga  ega  bo‘lmagan 
norezident  yuridik  va  jismoniy  shaxslardan  to‘lanishi 
lozim  bo‘lgan  soliq  summalarini  ushlab  qoladi  va 
byudjetga  o‘tkazib  beradi.  Ushlab  qolinmagan,  kam 
ushlab  qolingan  va  o‘z  vaqtida  o‘tkazib  berilmagan 
soliq  summasi  uchun  qonunchilikda  belgilangan 
moliyaviy, 
ma‘muriy 
va 
jinoiy 
javobgarlikka 
tortiladilar. Har bir yuridik shaxs soliq munosabatlarida 
soliq  subyekti  bo‘lishi  bilan  birgalikda  soliq  agenti 
sifatida  ham  ishtirok  etadi.  Soliq  agenti  iqtisodiy 
adabiyotlarda fiskal agent sifatida qayd etiladi.