1 Labaratoriya ishi. I. Xaroratni o‘lchash qurilmalarini ishlash usullarini o‘rganish


 “Yo‘qoluvchan tolali” optik pirometr



Download 403,34 Kb.
Pdf ko'rish
bet6/7
Sana04.08.2021
Hajmi403,34 Kb.
#138589
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
1 - Labaratoriya ishi. 5f0f15063eb281984ad087fb921341a7

1.5. “Yo‘qoluvchan tolali” optik pirometr. Pirometr deb atalishiga asosiy 

sabab,  bu  turdagi  asboblar  asosan  yonayotgan  jismning  yorug‘ligi  va  volfram 

tolaning nuri bog‘liqligiga asoslanib  ishlashidir (1.5-rasm). “Yo‘qoluvchan tolali” 

optik  pirometrning  ishlash  usuli  yonayotgan  jismning  yorugligi  bilan  shu  asbob 

ichida joylashtirilgan lampaning volfram tolasini tarqatayotgan nurining yorug‘ligi 

tenglashishiga asoslangan.   




 

 

1.5-rasm



 

 

Optik pirometr quyidagi elementlardan tashkil topgan:  



1 – ob’ektiv; 2-okulyar; 3- qizil svetofiltr; 4-volfram tola; 5-teleskop; 6- reostat; 7-

nur yutuvchi oyna; 8-o‘lchagich asbob; 9-yoqish bloki. 

 

Qiziyotgan  jismning  haroratini  o‘lchash  uchun  asbobning  teleskopini  shu 



muhitga  qaratiladi.  Reostat  bilan  volfram  tolaning  cho‘g‘lanishi  moslab  turiladi. 

SHunda moslash davomida xuddi volfram tola yo‘qolgandek bo‘ladi, bu esa volfram 

tolaning tarqatayotgan nurini yorug‘ligi yonayotgan jismning tarqatayotgan nurini 

yorug‘ligi  bilan  tenglashib  qoladi.  Bu  esa  o‘lchanayotgan  muhit  haroratiga  mos 

keladi.  SHunda  reostat  orqali  moslashni  to‘xtatib,  shkaladan  o‘lchanayotgan 

muhitdagi jismni harorati necha gradusga tengligi yozib olinadi. Optik pirometr ikki 

shkalali qilib ishlangan. Agar 1400 

o

S dan yuqori haroratlarni o‘lchash kerak bo‘lsa, 



u  holda  pirometrik  lampa  oldiga  nur  yutuvchi  oyna  qo‘yiladi  va  haroratni  yuqori 

shkaladan o‘lchanadi. Optik pirometr bilan muhit oralig‘i 7 m gacha bo‘lishi shart. 

O‘lchash oralig‘i 800 

o

S – 6000 



o

S. 



 

1.6 – rasm. 

 

Elektron termometrning surati yuqoridagi (1.6 – rasm) da keltirilgan bo‘lib, 



uning ishlash prinsipi juda oddiy va qulay xisoblanadi. U to‘g‘ridan to‘g‘ri obektga 

o‘rnatilgan xolda ishlatilinadi. Ularni takomillashgan turli xillari xozirgi kungachada 

insoniyatga  xizmat  qilib  kelmoqda.  Olib  yurish  uchun  juda  qulay  va  xatoligi  0,1 

foizga teng.  

 

 

1.7 – rasm. 



 

 

Gazli manometrik termometrlarning ishlash prinsipi germetik berkitilgan 



termotizimdagi  inert  gaz  bosimining  haroratga  bog’liqligiga  asoslangan. 

Gazli termometrlardagi boshlang’ich bosim haroratni o’lchash chegaralariga 

bog’liq  bo’lib,  odatda  0,98...4,9  MN/m

2

  (10...50  kgk/sm



2

)ni  tashkil  qiladi.  Bu 

termometrlar  —  150°C  dan  +1000°C  gacha  haroratlarni  o’lchash  imkonini 

beradi. Gazli termometrlarning ishchi moddasi sifatida azot ishlatiladi. 

Gazli  termometrlarning  ishi  ideal  gaz  bosimi  va  harorati  orasida  to’g’ri 

chiziqli munosabat o’rnatuvchi Sharl qonuniga asoslangan:  

P

t

=P



0

[l + p(t-t

0

)]                                                             .(1) 



 


bu yerda: P

0

 va P



t

 — gazning 0 va  t haroratlardagi bosimi; p  — gaz kengayishining 

termik koeffitsiyenti; t

0

 va t  — °C da berilgan boshlang’ich va oxirgi haroratlar. 



 

Termometr shkalasi tekis, bu esa uning afzalligi hisoblanadi. Haroratlar 

farqi tufayli bosimning o’zgarishi quyidagi ifodadan aniqlanadi: 

                                                         

 

 

(11) 



Gaz bilan to’ldirilgan termometr tizimidagi boshlang’ich bosim: 

•                                                                                                            .(2) 

Termometr  tizimidagi  boshlang’ich  bosim  katta  bo’lgani  uchun  atmosfera 

bosimining  asbob  ko’rsatishiga  bo’lgan  ta'siri  juda  kam,  shuning  uchun  uni 

amalda hisobga olmasa ham bo’ladi. 

Atrof-muhit haroratining +20°C dan chetga chiqishi o’lchashda xatolik paydo 

bo’lishiga  sabab  bo’ladi.  Bu  xatolikni  quyidagi  tenglamadan  hisoblab  chiqish 

mumkin: 


                                                                                   (3) 

bu  yerda:  v

m

  —  manometrik  prujinaning  hajmi;  v



b

  —  termoballonning 

hajmi; t

m

 — manometr atrofidagi °C da berilgan harorat; t



0

 — asbob darajalangan 

vaqtdagi harorat (20°C). 

 

 



 



Download 403,34 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish