Гидрометеорология хизмати маркази гидрометеорология илмий-текшириш институти

Тадқиқотнинг предмети тоғ дарёлари ҳавзалари юзасидан тупроқ-
грунтлар ювилиши ва муаллақ оқизиқлар ҳосил бўлиши жараёнларини 
тадқиқ этиш, уларни ифодаловчи гидрологик катталикларни миқдорий 
баҳолаш усулларини такомиллаштириш масалалари ҳисобланади. 
Тадқиқотнинг 
усуллари. 
Диссертацияда 
махсус 
гидрологик 
ҳисоблашлар 
ва 
прогнозлар, 
гидрологик 
ўхшашлик, 
географик 
умумлаштириш, 
математик 
статистика, 
жумладан, 
корреляцион 
боғланишларни баҳолашнинг объектив тенглаштириш ва нормаллаштириш 
ҳамда картографик тадқиқот усулларидан фойдаланилган. 
 
 

---

8 
Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
дарёларда йил давомида ҳамда турли мавсумларда шаклланадиган 
муаллақ оқизиқлар миқдорини ҳисоблаш ва прогнозлаш методикалари кўп 
ҳадли боғланишлар асосида такомиллаштирилган; 
дарёлар ҳавзаларидан тупроқ-грунтлар ювилиши модулининг баландлик 
зоналари бўйича тақсимланиши аниқланган; 
дарёларнинг муаллақ оқизиқлари билан гидрометеорологик омиллар 
орасидаги кўп ҳадли боғланишларнинг нормаллаштирилган регрессия 
тенгламалари яратилган; 
тоғ дарёлари ҳавзаларидан тупроқ-грунтлар ювилиши хариталари 
яратилган, сув эрозиясини камайтириш бўйича илмий-амалий тавсиялар 
ишлаб чиқилган. 
Тадқиқотнинг амалий натижалари қуйидагилардан иборат:
турли мавсумлардаги атмосфера ёғинлари билан ҳаво ҳароратининг тоғ 
дарёлари муаллақ оқизиқларининг ҳосил бўлишига қўшган ҳиссалари 
баҳоланган; 
дарёларнинг муаллақ оқизиқлари билан гидрометеорологик омиллар 
орасидаги боғланишларни ифодаловчи нормаллаштирилган регрессия 
тенгламалари асосида уларни миқдорий баҳолаш имконини берадиган 
ҳисоблаш номограммалари таклиф этилган;
номограммалар ўрганилган дарёлар мисолида синовдан ўтказилиб, улар 
ҳавзаларидан 
тупроқ-грунтлар 
ювилиши 
жадаллигини 
ифодаловчи 
гидрологик катталикларнинг миқдорий кўрсаткичлари аниқлаштирилган; 
дарёлар муаллақ оқизиқларининг миқдорий кўрсаткичлари, жумладан, 
оқизиқлар ҳажми, ювилиш модули, эрозион метрларнинг меъёрий 
қийматлари аниқланган; 
дарёлар ҳавзаларидан бўладиган ювилиш модулининг баландлик 
зоналари бўйича ўзгаришини ҳисобга олган ҳолда, тупроқ-грунтлар 
ювилиши хариталари Ўзбекистон ва унга туташ ҳудудлардаги алоҳида 
дарёлар ҳавзалари учун тузилган.