R. X. Alimov, O’. T. Xayitmatov, A. F. Xakimov, G. T. Yulchieva, O. X. Azamatov, U. A. Otajanov

Microsoft Internet Explorer. 
Bu erda biz Internet Explorerning muhim vazifalarini ko’rib chiqamiz: 
  Tarmoqda axborotlarni qidirish va navigatsiya; 
  Web sahifalarni va fayllarni xotiraga olish va pechatь. 
  Elektron pochtaga jizmat ko’rsatish. 
Microsoft  Internet  Explorerning  qayta  ishlash  ob’ekti  bo’lib,  Internet  tarmog’i 
resursi  hisoblanadi,  masalan,  Web  –  sahifa  yoki  FTP  katalogi.  Oddiy  foydalanuvchi 
esa bu ob’ektlar ustidan standart operatsiyalarni bajaradi: 
  adresi bo’yicha sahifalarni ochish va o’qish, kataloglarni ko’rib chiqish; 
  Internet sahifalarini qidirish; 
  Sahifalarni  xotiraga  saqlab  qo’yish  va  chop  etish,  Internet  serverlaridan 

---

 
95 
tanlab olingan fayllarni o’zining kompyuteriga nusxasini ko’chirish. 
Word  va  Excel  dasturlaridan  farqli  ravishda,  navigator,  foydalanuvchining 
nuqtai nazarida, oddiy vazifalarni bajaradi. Agar MS Word bilan o’xshatish qiladigan 
bo’lsak,  navigatorning  vazifasiga  ochish,  topish,  bir  joydan  ikkinchi  joyga  o’tish, 
xotiraga saqlash, nusxasini olish  kabi buyruqlarni bajarishimiz mumkin.  
To’g’ri, Internet Explorer xam o’ziga xos operatsiyani bajaradi: Elektron pochta 
va  yangiliklar  guruhi  bilan  ishlovchi,  Internet  Mail  va  Interent  Newsni  ishga 
tushiradi. 
Bundan  tashqari,  zamonaviy  navigatorlar,  ma’lum  bir  sharoitlar  tug’ilganda, 
mijozlarga HTML yordamida o’zlarining Web sahifalarini yaratishga yordam beradi. 
Mulьtimediya  Web-  sahifalarini  tayyorlash  uchun  instrumental  vositalar  ham 
mavjud. Bu vositalar bilan Web- masterlar (Web – dizaynerlar) foydalanishadi. 
SHunday qilib, biz WWW gipermatnli axborot tizimi va u bilan bog’liq bo’lgan 
Internet  xizmati  turlarini  sistemali  o’rganishga  kirishamiz.  Bu  va  keyingi  mavzuda 
asosiy tushunchalar bulgan Web- sahifasi, gipermatn, sayt, ssыlka (jo’natma), resurs 
va resurs adreslariga qisqacha izoh berib o’tamiz . 
Ayrim 
tushunchalar 
(masalan 
sayt) 
foydalanuvchi 
nuqtai 
nazariga 
yaqinlashtirilib  shakllantirilgan.  Internet  texnologiyalari  va  bizning  tarmoq 
to’g’risidagi  qarashlarimiz  tez  rivojlanib  bormoqda,  shu  bilan  birga  tarmoq 
mexanizmining vazifasi o’zgarmoqda, yangi tushunchalar paydo bo’lmoqda. 
WWW ning asosiy tuzilish elementi - bu Web – sahifa. Web – sahifa – bu o’zida 
matnli  va  yoki  grafikli  axborotni,  hamda  Internetning  boshqa  hujjatlarga  bo’lgan 
jo’natmalarini  (bu  jo’natmalar  Web  –  sahifalarda  bo’lishi  shart  emas) 
mujassamlashtirilgan WWW hujjati. 
Fizik  nuqtai  nazardan qaraganda, Web  – bu .HTM  va .HTML kengaytmalariga 
ega  bo’lgan,  HTML  tili  vositalari  yordamida  formatlashtirilgan  fayl.  Web  – 
sahifalardagi grafik ob’ektlar- bu .GIF va .JPG formatdagi fayllardir. 
SHuni  esda  saqlash  lozimki,  Web  –  sahifa  Interent  sahifalarining  xususiy 
ko’rinishlaridan biri. Web-sahifa gipermatnli xujjat xisoblanadi. 
Gipermatn - bu odatdagi matnli va grafikli axborotlar bilan bir qatorda,  boshqa 
hujjatlarga  bo’lgan  jo’natmalarni  o’zida  mujassamlashtirgan  hujjat  (Bu  hujjatlar 
berilgan hujjatning matnli qismiga yoki grafikli ob’ektiga o’rnatilgan bo’ladi). 
Windows  ilovasining  ma’lumotnoma  sahifalari  ham  gipermatn  to’plami 
hisoblanadi.  Bu  sahifalar  Internet  sahifalari  kabi  tashkil  etilgan:  jo’natmalar  osti 
chizilgan  yoki  rang  bilan  ajratilgan,  sichqoncha  ko’rsatkichi  esa  jo’natmaga 
keltirilganda “ko’rsatkich tarmog’i ko’rsatilgan qo’l” shaklini oladi. 
Web  –  sahifasi  jo’natmasiga  foydalanuvchi  uchun  ko’rinmas  bo’lgan  URL 
formatidagi  hujjat  (dokument)  adresi  ko’rsatiladi.  Jo’natma  ko’rsatayotgan  hujjatga 
o’tish uchun sichqonchaning chap tugmachasini bosish etarli. Web - saxifalar guruhi 
saytni tashkil etadi. 
Sayt  bu  Web  –  serverda  joylashtirilgan  (qandaydir  biror  Web-serverda)  va 
xususiy shaxs yoki korxonaga tegishli bo’lgan Web – sahifalar to’plami. Bitta Web – 
serverda  bir  nechta  sayt  joylashishi  mumkin.  Ayrim  hollarda  sayt  deb,  FTP- 
serverdagi shaxs yoki tashkilotning katolog ostisini (podkatalog) atashadi. 

---

 
96