Ozbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi

Global tarmoq (INTERNET ) – bir-biridan ancha uzoqda joylashgan kompьyuterlarni 
o‘zaro  bog‘lab,  axborot  almashuvini  tahminlab  beruvchi  tarmoq.  Bu  tarmoq  INTERNET 
(xalqaro  tarmoq)  tarmog‘i  deb  atalib,  u  orqali  bugungi  kunda  dunyoning  deyarli  barcha 
davlatlaridagi kompьyuterlar o‘zaro axborot almashish imkoniyatiga ega. 
Elektron pochta – oddiy biz biladigan pochta xizmatining elektron ko‘rinishi.  Biz bu 
pochta  orqali  dunyoning  istalgan  burchagiga  ma’lumot  (xat)  uzatishimiz  yoki  uni  qabul 
qilishimiz  mumkin.  Farqi  shundaki,  bu  yerda  vaqt  tushunchasi  deyarli  o‘z  mohiyatini 
yo‘qotadi. 
SHuningdek,  dunyoning  turli  chekkalarida  joylashgan  kompьyuterlar  (ularni 
boshqarayotgan insonlar) orasidagi axborot almashinuvi bir-necha lahzalarda bo‘lib o‘tadi. 
Sayt – Internet tarmog‘ida ma’lumotni o‘zida saqlab turuvchi sahifa yoki sahifalar. Bu 
sahifalardagi  ma’lumotlardan  dunyo  bo‘yicha  istagan  kishi  xohlagan  vaqtida  foydalanishi, 
shuningdek, xohlagan kishi o‘z ma’lumotlarini kiritishi, ya’ni o‘z saytini yaratishi mumkin. 
             Ma’lumotlarni  kiritganda  ba’zi  cheklovlar  berish  imkoniyati  ham  mavjud.  Masalan, 
sizning  ma’lumotingizni  faqatgina  ayrim  kishilargina  ko‘ra  olishi,  shu  jumladan,  siz  ham 
internetdagi  hamma  axborotlardan  ham  foydalana  olmasligingiz  mumkin.  Bunday 
ma’lumotlardan  foydalanishga  ruxsat  olish  uchun  ushbu  ma’lumotlarning  egasiga,  internet 
tarmog‘iga  joylashtirgan  kishiga  murojaat  qilishingizga  to‘g‘ri  keladi.  Bunday  harakatlar 
asosan  moddiy  ahamiyatga  ega  bo‘lgan  ma’lumotlar  uchun  qo‘llaniladi.  SHuningdek,  ba’zi 
ma’naviy-siyosiy  mazmundagi  ma’lumotlar  ham  ma’lum  xizmatlar  tomonidan  cheklab 
qo‘yilishi mumkin. Lekin bunda 100 foiz cheklovga erishishning iloji yo‘q. Saytni oddiy kitob 

---

 
 
 
139 
bilan  solishtirsa  bo‘ladi.  Ba’zi  hollarda  sayt  juda  kichik  kitob,  aniqrog‘i  1  sahifali  «kitob» 
ko‘rinishida ham bo‘ladi. Sayt faqatgina bir sahifali yoki bir necha yuzlab sahifali bo‘lishi ham 
mumkin. 
Saytlarning  bir  sahifasidan  ikkinchi  sahifasiga  o‘tish  giperssыlka  deb  nomlanuvchi  maxsus 
yozuvlar  ustiga  sichqonchaning  ko‘rsatkichini  keltirish  va  maxsus  tugmasini  bosish  orqali 
amalga oshiriladi. 
Provayderlar  – Internet  tarmog‘iga ulanishni  taxminlab beruvchi  maxsus  xizmatchilar 
(korxonalar  desa  ham  bo‘ladi).  CHunki  u  yerda  bir  necha  o‘nlab  kishilar  xizmat  qilishadi  va 
ATS  ga  o‘xshab,  ko‘rsatgan  xizmatlari  uchun  abonentlardan  olgan  daromadlari  hisobidan 
faoliyat  yuritishadi.  Juda  ko‘p  (yuzlab,  minglab)  provayderlar  mavjud.  Internet  tarmog‘iga 
ulanish sifati ana shu provayderlarga ko‘p jihatdan bog‘liq bo‘ladi. Qancha sifati yaxshi bo‘lsa, 
narxi ham shuncha yuqori bo‘ladi. Bu yerda asosiy sifat ko‘rsatkichi bo‘lib, internetga ulanish 
va undan axborotlarni olish tezligi hisoblanadi.