Ызбекистон республикаси олий ва

2.4. Egib yelimlangan zagotovkalar. 

Egib  yelimlangan  zagotovkalar  ishlab  chiqarish  uchun  eng  asosiy  materiallar 

shilingan yoki randalangai shpon, ПT-3 markali yog‘och-qirindili plita yasash uchun 

qirindi hamda yelim (ГОСТ 21178-95) dir. 

Mebelning egib yelimlangan detallarini ishlab chiqarish texnologiyasi quyidagi 

asosiy  bosqichlardan  iborat:  shpon  tayyorlash  va  paketlar  shakllash;  zagotovkalarii 

egish  va  yelimlash;  yelimlangan  zagotovkalarni  saqlash  va  ulardan  mebel  detallari 

tayyorlash. 

Egib  yelimlangan  zagotovkalarni  yelimlab  yopishtirish  uchun  paketlar  tashqi, 

qatlamosti  va  shpon  ichki  listlaridan  tuzilladi.  Zagotovkalar  qalinligi  4  dan  30  mm 

gacha  bo‘ladi.  Zagotovkalarning  profillari  yoysimon,  burchakli,  П-simon,  sferik, 

trapetsiyasimon bo‘lishi mumkin. 

Paketlardagi  shpon  listlari  tolalarining  yo‘nalishi  bo‘yicha  o‘zgarib  turishi 

mebelni ishlatish, sinab ko‘rish vaqtida uning detallariga ta’sir etadigan asosiy kuch 

yo‘nalishi bilan belgilanadi. 

Amalda  egib  yelimlangan  detallar  ishlab  chiqarishda  zagotovkalarni  hamma 

yonma-yon qatlamlarida yelimlash uchun paketlar quyidagicha tuziladi: 

- tolalari bo‘ylama yo‘nalgan shpon listlaridan; 

- tolalari o‘zaro perpendikulyar joylashgan shpon listlaridan; 

- tolalari o‘zaro perpendikulyar joylashgan shpon listlaridan hamda tolasining 

yo‘nalishi  bu  shponlarga  bo‘ylama  yo‘nalgan  qo‘shimcha  listlar  qo‘shib 

tayyorlangan shpondan. 

Egib yelimlangan zagotovkalar bir vaqtda egib va paket qilib joylangan shpon 

listlarini  o‘zaro  yelimlab  hosil  qilinadi.  Zagotovkalar  mebel  detallari  uzunligiga, 

eniga  bir  karrali  yoki  ko‘p  karrali  bo‘lishi  mumkin.  Bu  zagotovkalarni  tayyorlash 

protsessi  shundan  iboratki,  bunda  hosil  qilingan  paketlar  oldindai  bir  oz  egiladi, 

keyin presslanadi hamda belgilangan bosim va temperaturada ma’lum vaqt davomida 

yelimlanadi va presslanadi. Egib yelimlangan zagotovkalar turli xil press-qoliplarda, 

mexanik, pnevmatik va gidravlik presslarda tayyorlanadi. 

Ishlatiladigan  press-qoliplar  asosan  zagotovkani  presslash  usuli,  presslash 

elementlarining  konstruksiyasi,  ish  seksiyalarining  soni,  isitish  usuli  hamda 

qo‘llaniladigan asosiy materialga qarab ajratiladi. 

Presslash  usuliga  ko‘ra  press-formalar  presslanadigan  va  zogotovkani 

to‘g‘ridan-to‘g‘ri presslashga mo‘ljallangan, ya’ni zagotovkani bir vaqtda ham egadi 

ham  presslaydi  hamda  presslash  kuchini  zagotovkaning  butun  presslanadigan  sirti 

bo‘yicha ketma-ket bir necha amallarda uzatishga mo‘ljallangan ketka-ket presslash 

press-formalariga ajratiladi. 

---

 

30 

Shpondan  egib  yelimlab  yasalgan  detallardan  mebelning  konstruktiv 

elementlari snfatida foydalanish zamonaviy arxitektura shaklidagi hamda texnologik 

konstruksiyadagi  buyumdar  yasash  imkonini  beradi.  Shponlardan  egib  yelimlangan 

detallarni  ishlab  chiqarish  shunday  duradgorlik  konstruksiyalaridagi  xuddi  shunday 

detallar  ishlab  chiqarishga  nisbatan  iqtisodiy  jihatdan  (yog‘och  va  mehnat  sarfi 

kamayadi) maqsadga muvofiqdir. 

Stullar  va  kreslolar  ishlab  chiqarishda  duradgorlik  detallarining  egib 

yelimlangan  detallar  bnlan  almashtirilishi  natijasida  yog‘och  materiallari  sarfi  1,5-2 

marta, mehnat sarfi esa 1,2-1,4 marta kamayadi.