|
II-bop Qishloq xujalik texnikalarini o`rganish.
2.1.Pluglarning tuzilishini urganish va rostlash buyicha dars utish.
Darsning maqsadi.O’quvchilarga o’rnatma pluglarning tuzilishi va ularni
rostlash usullari, wrnatma plugni xaydov traktoriga osish,er xaydash chukurligiga
moslash va plug ramasini gorizontal tekislikdagi xolatini tamirlash usullari bilan
tanishtirishdan iborat.
Uskuna va jixozlar. PN-4-35 o’rnatma plug, T-4A yoki T-75 traktori. Traktor
va plug ostiga wyish uchun taxta, chizimcha.
Umumiy ma`lumotlar
Plug - erga asosiy ishlov berish uchun mwljallangan kishlok xwjalik kuroli.
Pluglar lemexli va diskli bwladi. Lemexli pluglar uz novbatida uch xilga ajraladi::
- dalalarni 18 sm gacha chukurlikda xaydash uchun mwl-jallangan yuza
yumshatgich-pluglar;
- dalalarni 25-30 sm chukurlikda shudgorlaydigan umumiy ishlarga
mwljallangan pluglar;
- yangi erlarda boglar barpo etish uchun erni 40-60 sm chukur xaydaydigan
maxsus pluglar. Bular jumlasiga plantaj pluglar, butozor-tukayzorlarni xaydashga
mwljallangan pluglar, boxdorchilik va tokzor pluglari kiradi.
Lemexli pluglar axdargichli va axdargichsiz bwladi. Lemex va axdargich
umumiy stoykaga biriktirilib, plugning lemex-axdargichli korpusi deb ataladi.
Xaydov agregati xarakatlanganda lemex-axdargichli korpusning lemexi tuprok
palaxsalarini ostidan kirkadi, axdargich esa lemexdan uzatilayotgan palaxsani
aylantirib
axdaradi va ayni vaktda uvalaydi. Pluglarning axdargichsiz korpuslari
tuprok palaxsasini ostidan lemex bilan kirkadi, axdarmasdan fakat uvalaydi,
maydalaydi, palaxsalar wz xolatini saklaydi.
Oddiy (umumiy ishlarga mwljallangan) lemex-axdargichli pluglar tuprok
palaxsalarini kirkib, wng tomonga axdaradi.Tuprok palaxsalarini fakat wng
tomonga axdaruvchi pluglarning kamchiligi shundaki,xaydov agregati yonma-yon
wtganda xarakat usuliga karab xar gal yo ochik egat, yoki tuprok uyumlangan
31
marzalar xosil bwladi. Bunday shudgorni ekishga tayyorlashda bul`dozerlar va
boshka kurollar bilan ishlov berishga tuxri keladi. Bu kamchilikni bartaraf etish
uchun tekis xaydash pluglaridan foydalaniladi. Bular aylanma korpusli,
klavishsimon korpusli, mokisimon xarakatlanuvchi va korpuslari frontal
joylashgan pluglarga ajraladi. Xozir asosan aylanma korpusli pluglar ishlatiladi.
O’rnatma to’rt korpusli plug (2.1-rasm) bo’ylama gryadillar 2 va Z-simon
kashaklardan tuzilgan xamda bikrlik balkasi 1 bilan mustaxkamlangan ramadan
iborat bwlib, xar bir gryadilga lemex-axdargichli korpus 3 va chimkirkar 4
o’rnatilgan. Ramadagi oxirgi korpus-chimkirkar jufti oldida erkin aylanadigan
yassi diskli pichok 9 wrnatiladi.
Plug korpusi (2.1-rasm,b) asosiy ishchi organ buladi. Korpusning asosiy kismlari:
lemex 1, axdargich 3, dala taxtasi 2 va stoyka 4 dan iborat. Lemex tuprok
palaxsasini gorizontal tekislikda ostidan kirkib, uni kisman parchalaydi va
axdargichga uzatadi. Lemexlar ikki xil: trapetsiyasimon va iskanasimon bwladi.
Plug korpusining axdargichi kirkilgan tuprok palaxsasini kushimcha ravishda
uvalash, kamida 128
°
ga aylantirib axdarishga mwljallangan. Lemex va axdargich
birgalikda «lemex-axdargichli sirt»ni tashkil etadi. Lemex-axdargichli sirtlar twrt
xil: tsilindrik, madaniy, yarimvintsimon va vintsimon buladi. Bu sirtlar asosan
tsilindroidal sirt yasovchilarining egat devori bilan xosil kiluvchi
θ
burchagining
kiymatiga va burchakning wzgarish konuniyatiga karab bir biridan farklanadi. Bu
burchakning kiymati madaniy adargichlar uchun 40-45
0
, yarimvintsimon
adargichlar uchun 35-40
0
. Lemex sirti gorizontga 25-30
0
kiya wrnatiladi.
Dala taxtasi etag devoriga va tubiga nisbatan 2-3
0
kiya wrnatiladi. Ish
jarayonida plug dala taxtasining tovoni vositasida egat tubiga tayanadi. Tuprokning
lemex-axdargichli korpuslarga normal bosimi plugni chap (dala)tomonga
siljitishga intiladi. Shunda dala taxtasining yon sirti egat devoriga ishkala-nib,
plugning twxri chizikli barkaror xarakatlanishini ta`minlaydi.
Korpus stoykasi pwlatdan kuyiladi yoki shtamplab tayyorlanadi. Unga lemex,
axdargich va dala taxtasi biriktiriladi.
32
Chimkirkar xam lemex-axdargichli sirtdan iborat. Uning lemexi tsilindrik,
axdargichi esa tsilindroidal sirtga ega. Chimkirkar tuprok palaxsasining 8-12 sm li
chimli katlamini kirkib, egat tubiga tashlaydi. Uning kamrash kengligi asosiy
korpus kamrash kengligining 2/3 kismini tashkil etadi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
