Кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини

2.3.БУЮК БРИТАНИЯ ВА ШВЭЙЦАРИЯ 
 ТАЪЛИМИ ТИЗИМИ 
Буюк Британия юз йиллардан бери сифатли классик таълими билан 
машҳурдир. Бу таълим давр синовидан ўтган ва халқаро таълим бозорида 
етакчи ўринда туради. Ҳозирда 800 мингдан ортиқ хорижий талабалар 
британ таълим тизими ютуқларидан баҳраманд бўлмоқда.
Буюк Британия университет ва коллежларининг битирувчилари 
мустақил ва замонавий фикрлаш малакалари, оптимал ва ностандарт ечимлар 
топиш кўникмаси билан бошқалардан ажралиб туради. Буюк Британия 
таълим тизими қуйидаги 4 даражадан иборат:
Бошланғич (Elementary school)
Ўрта (Seсondary school)
Ўртадан кейинги (further education)
Олий (Higher education)
Мактаб битирувчилари битирув имтихонлари топшириб, ўрта 
маълумот тўғрисида сертификат GCSE (General Certifikate of Secondary 
Education) оладилар. Бу сертификат билан мустақил меҳнат фаолиятини 
бошлаш мумкин, лекин у билан олий ўқув юртига кириб бўлмайди. Ўрта 
таълим тўғрисидаги британия ёки бир қанча хорижий давлатлардаги олий 
ўқув юртларига имтиҳонсиз кириш ҳуқуқини берувчи гувоҳномани GCE A-
Level s (General Certifikate of Education Advanced Level) олиш учун яна 
қўшимча 2 йил -12-13-синфларда ўқиш лозим бўлади.
Олий таълим 
Британия олий таълими ўзининг сифати билан машҳурдир. Олий ўқув 
юртлари 3 турга бўлинади:
Коллежлар- (Colleges of Higher Education)—университетлардек илмий 
даража (фақат бакалавр даражасида) ва олий маълумот ҳақида диплом 

---

33 
беради. Лекин университетлардан фарқли ҳолда улар рассомчилик, дизайн, 
мусиқа, театр санъати, таълим каби тор соҳаларда ихтисослик беради.
Политехника институтлари- муҳандислик мутахассислигини беради.
Классик университетлар- ҳозир Буюк Британияда 102 та университет мавжуд 
бўлиб, уларнинг кўплари давлатга қарашлидир. Ўқиш муддати талаба 
танлаган мутахассисликка ва даражага боғлиқ бўлади.
Бакалавриат- уч йиллик таълим бўлиб, уни тугатганлар оддий ёки 
имтиёзли бакалавр даражасини оладилар. Бакалавр даражасининг бир қанча 
типлари мавжуд. Бешта асосий даража, бу гуманитар фанлар бакалаври ВА, 
табиий фанлар бакалаври BS, техника фанлари бакалаври YeEng, ҳуқуқ 
бакалаври LLB ва медицина бакалаври ВМ. Бакалавр даражаси кейинги 
магистр ва докторлик даражалари берувчи дастурда таълим олиш учун 
зарурий ҳисобланди.
Магистратура ва докторантура -олий таълимда бериладиган академик 
курс. Бу икки : назарий курс ва илмий тадқиқот шаклида олиб борилади. 
Тадқиқотчи магистр даражасини кўпинча фалсафа магистри деб аталади. Бу 
даражани олиш учун катта профессор-ўқитувчилар раҳбарлигида 1-2 йил 
давомида мустақил илмий тадқиқот билан шуьулланиш зарур. Тадқиқот 
натижасида магистр даражаси берилади.
Докторлик даражасини берувчи кўп дастурлар бу-тадқиқот 
лойиҳаларидир. Бунда лекция ёки семинарлар олиб борилмайди. Тадқиқот 
дастурини якунлаш учун 2-3 йил керак бўлади. Бу вақт ичида талаба олинган 
тадқиқот натижаларини нашр қилиши керак. Нашр қилинган материаллар 
бўйиша диссертация ёзиши ва уни ҳимоя қилиши лозим.