benixoya xurmat qilganlar va unga atab Rimning eng baland joyiga
ma`budalariga atab katta qurbonliklar qilishgan, xatto pullarini YUnon
Moneta ibodatxonasida zarb qilishga qaror qilganlar. Ana shundan buyon
tanga pullar moneta deb ataladigan bo’ldi.
Dastlab qilingan dunyoda tanga pullar faqat sof oltin va kumushdan
zarb qilingan. Ammo bu metallar sof xolida juda mo’rt bo’lganligidan,
undan zarb qilingan pullar tez eyilib siyqalanib ketgan. SHuidan keyin
pullarni qotishmadan zarb qiladigan bo’lganlar, Oltin yoki kumushga
boshqa metallar. mas,: mis yoki qalay qorishtirganlar.
Har bir mamlakatning xukmdori boshqalarnikidan farq qiladigan tanga
pullar zarb qilib chiqarishga uringanlar.
Numizmatika fanining asosiy tushunchalaridan biri bo’lgan tanga pul
xillari ana shu tariqa paydo bo’lgan. Tanga pullarni odatda betini o’rab
turgan doirasi bo’ladi, bu doirada yozuv yoki surat bo’ladi. Numizmatlar
yozuvni tanga pulning Legendasi (tangada uchraydigan barcha yozuvlar,
qisqartirilgan so’zlar, aloxida xarflarning atamasi) deb ataydi. Suratlarga
kelsak odatda podsholar, xudolar surati zarb qilinadi va bu suratlar
davlatning yoki podshoxning muxrini aks ettiradi.
Numimzmatika birinchi navbatda KOLLEKSIYa tarzida shakllangan va
rivojlangan. Bu xol ilk bor Italiya uygonish davrida boshlanga. Yunoniston
va Rimda bu xol kizikish va xobbiga aylangan
1
.
Tanikli kollektsionerlardan eng yirik namoyondalaridan biri italyan
shoiri F.Petrarka (1304-1374) edi. Uning butun Dune mamalakatlaridan
yigilgan minglab tangalari bulgan. Shuningdek Kozimo Medichi xam
kollektsioner bulib u kariyb mln.ga yakin tangani uz kulidan utkazgan.
XVI asrda Yevropa saroylarida 950 dan ortik numizmatika zallari
yaratilganligi aniklangan. Xozirgi kunda xam tangashunoslik muz eylari
mavjud.
1
E.Rtveladze. O’rta Osiyoning qadimgi tangalari.,T.: G’.G’ulom nomidagi Adabiyot va san’at nashriyoti, 1987, 12-
bet.
XVI asra Yevropada numizmatikaga oid ilmiy asarlar, kitoblar
yaratilgan.Jumladan:
Y.Ekkel (1737-1798)Vena universiteti arxeologi, professor ilmiy
numizmatikaga asos solgan. U antik tangalarni tarixiy-geografik nuktai-
nazardan 70.000 tangani tadkik kilgan va tizimlagan. Shular asosida 8 tomli
«Kadimgi tangalar haqida» (Nauka o drevnix monetax) kitobini yozgan.
Ungacha esa 1517 yilda Andreo Fulvio, italiyan olimi «Mashxur
shaxslar tasviri»,
1533 yilda esa Gilom Ruli «Yanada tanikli shaxslar tasvirlari», ularning
xayotidan kiska satrlarga bagishlangan kitob yozgan.
I.Lelevel tomonidan yozilgan 3 tomli «O’rta asrlar numizmatikasi»
1835 yil. Yozilgan.
XIX asr o’rtalarida udavlarda XIII tomli «O’rta asr Yevropa tangalari»
kitobi nashriyoti rejalashtirilgan bulib, uning 1-tomi 1986 yilda nashrdan
chikkan.
Shark tangalari tavsifini yaratgan, asli Germaniyalik, Rossiya
akdemiyasi akademigi, kozon universiteti professori Xristian Martin Fren
(1782-1851)bulib, uning kollektsiyasida 3 mlin.ga yakin tangalar bor. U
Ekkel ishini davom ettirib «Shark numizmatikasi knyazi» nomini olgan.
Rus tangashunosi Aleksey Vasilevich Oreshnikov (1855-1933)
«Kadimgi nus tangalari» kitobinashr etilgan. Shuningdek Edvard Vasilevich
Rtveladze 1942 tugilgan. ToshDUda ukigan.arxeolog numizmat. 70 dan
ortik arxeologik kazishmalarda ishtirok etgan. 1987 yil nashr etilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: