O‟zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‟rtа mахsus tа‟lim vаzirligi urgаnch dаvlаt univеrsitеti

Gid  ekskursiya  xizmatlarida  geografik  omillarning  roli.  Geografiyani 
o‘rganish  bizga biz yashayotgan atrof-muhit haqida aniq tasurot beradi. Bu  inson 
va  tabiat  o'rtasidagi  munosabatlarni  ta'riflaydi.  Bu,  shuningdek,  madaniyatlar, 
iqtisodiyot,  landshaftlar  va  muhitdagi  farqlarni  tushunishga  yordam  beradi 
.Geografiya ikki keng turlarga ham bo'linishi mumkin: 
Jismoniy  geografiya  u  yerdagi    manzaralar,  tuproq,  suv,  va  hokazolarni  o'z 
ichiga oladi. 
Inson  geografiya:  u  atrof-muhitga  insonning  o'zaro  tasirini    o'rganish  va 
jamiyatning  shakllanish  jarayonidir.  Bu  yana  madaniy  geografiya,  aholi 

---

168 
 
geografiyasi,  siyosiy  geografiya,  rivojlanish  geografiya,  sog'liqni  saqlash 
geografiya va iqtisodiy geografiyaga bo'linadi. 
Geografik 
xususiyatlar 
sayyohlikda 
muhim 
rol 
o'ynaydi. 
Quyida 
ta'riflanganidek, sayohat qilish  joyini  rivojlantirish, ularni  boshqarish,  mehmonlar 
profili  va  boshqa  geografik  omillar  turizm  sanoatiga    bir  qator  ta'sir  qiladi:  Joy 
tanlashga tasir qiluvchi asosiy omillar (Geografiyaga taluqli) 
-joyning  manzaraviy  go‘zalligi  (Hill  station,  daraxtlar  va  ko'katlar  va 
boshqalar)  
-bir  joyda  joylashgan  noyob  geografik  xususiyatlari  (vulqon,  krater,  va 
hokazo) 
-masofa  (borish  uchun/tugallash  uchun).  Joyga  yoki  joyga  atrofida,  masalan 
Milliy Parklar) 
-demografik xususiyatlari 
Boshqa omillar (Geografiyag taalluqli bo‘lmagan) 
-siyosiy muhit; 
-ijtimoiy rivojlanish; 
-joyning mashhurligi (joy haqida qiziqish); 
-turistik hizmatlarning mavjudligi (tur operatorlar, transporters etc.); 
-visitor's patterns etc. (preferences of visitors); 
-narxlar (borish, qolish va ko‘chish). 
Geografiya  va  turizmning  3  asosiy  nazariyasi  (Boniface  and  Cooper,  2002) 
mavjud bo‘lib, bular quyidagilardan iborat:
 32
 
-makon ko'lamli (sayyohlikni vujudga keltirish va yo'nalishlarini qabul qilish 
va ular o'rtasida bog'liqlik, inson faoliyatini o'rganish) 
-geografik  komponent  (turizm  tizimini  o'rganish  shu  jumladan  turistlar  kelib 
chiqishi, joyi va ular tanlayotgan yo‘nalishlarni o‘rganish) 
-turizm tizimining tarkibiy qismlari (sayyohlik oqimlari va asosiy motivatsion 
omillar) o'rtasida ko‘lamli hamkorlik. 
                                                 
32
 ―Tourism concepts and practice‖  Student handbook. The secretary, central board of secondary education. Shiksha 
Kendra. 2013  Dehli  

---

169