Microsoft Word 13. Ma'Ruzalar matni

10.2. Omborlarning turlari 

Omborlar logistik tizimlarning muhim unsurlaridan biri bo‘lib hisoblanadilar. 

Zaxiralarni  saqlash  uchun  maxsus  jihozlangan  joylarga  bo‘lgan  ob'ektiv  zaruriyat 

moddiy  oqim  harakatining  barcha  bosqichlarida  kuzatiladi.  Turli  xildagi  omborlar 

ko‘pligini aynan shu bilan izohlash mumkin. 

Omborlarning o‘lchamlari ham har xil bo‘lishi mumkin: kichkina xonalardan 

to bir necha yuz ming kvadrat metr maydonga ega bo‘lgan gigant omborlargacha. 

Omborlar  yuklarni  joylash  balandligi  bo‘yicha  ham  farqlanadilar.  Bir 

omborlarda  yuklar  odam  bo‘yidan  baland  bo‘lmagan  joyda  saqlansa,  ikkinchi  bir 

omborlarda maxsus uskunalar yukni 24m balandlikga joylashtiradilar. 

Omborlar  tuzilishi  (konstruksiyasi)  ham  turlicha  bo‘lishi  mumkin:  ochiq  va 

yopiq. 

Omborlarda, agarda lozim bo‘lsa, maxsus harorat, namlik va boshqa sharoitlar 

yaratilishi mumkin. 

Ombor  bitta  korxona  tovarlarini  saqlash  uchun  mo‘ljallangan  bo‘lishi 

(individual  foydalanish  ombori)  yoki  lizing  shartlarida  yuridik  yoki  jismoniy 

shaxslarga ijaraga beriladigan bo‘lishi (jamoaviy foydalanish ombori) mumkin. 

Shuningdek omborlar, ombor operatsiyalarini mexanizatsiya darajasi bo‘yicha 

ham 

farqlanadilar: 

mexanizatsiya-lashtirilmagan, 

majmuaviy 

- 

mexanizatsiyalashtirilgan, avtomatlashtirilgan, avtomatik. 

Omborlarni moddiy oqimning umumiy harakat jarayonidagi joylashish belgisi 

bo‘yicha turkumlanishini mukammalroq ko‘rib chiqamiz (10.1 rasm). 

Omborlar  turkumlanishining  muhim  belgisi  bu  yuklarni  temir  yo‘l  yoki  suv 

transporti  orqali  yetkazish  va  olib  chiqish  imkoniyatiga  ega  bo‘lishdir.  Bunga 

---

muvofiq  stansiyalardagi  yoki  portlardagi  omborlar  (temir  yo‘l  stansiyasi  yoki  port 

hududida  joylashgan),  relsli  omborlar  (vagonlarni  berish  va  olishga  mo‘ljallangan 

relslarga  ega)  va  chuqurdagi  omborlar  mavjud.  Yukni  stansiyadan  yoki  portdan 

chuqurdagi omborga olib borish uchun avtomobil transportidan foydalaniladi.