Microsoft PowerPoint 1 маъруза

 
Нима учун киберхавфсизлик керак ? 
Киберхавфсизлик асослари (CSF1316) 
• Киберхавфсизлик билим соҳаси
нинг зарурияти биринчи
мейнфрем компьютерлар ишлаб чиқарилгандан бошлаб
пайдо бўла бошлаган. 
• Бунда мазкур қурилмаларни ва улар хизмат қилган
миссияларни ҳимояси учун 
кўп қатламли хавфсизлик 
 
амалга оширилган. 
• Миллий 
хавфсизликни 
таъминлаш 
заруриятини
ортиши натижасида 
комплекс ва технологик 
томондан
мураккаб бўлган ишончли хавфсизлик пайдо бўлди. 

---

 
Нима учун киберхавфсизлик керак ? 
Киберхавфсизлик асослари (CSF1316) 

---

Киберхавфсизликни 
фундаментал терминлари 
Киберхавфсизлик асослари (CSF1316) 
• Конфиденциаллик 
– Тизим маълумоти ва ахборотига фақат ваколатга эга субъектлар 
фойдаланиши мумкинлигини таъминловчи қоидалар. 
– Мазкур қоидалар ахборотни фақат қонуний фойдаланувчилар
томонидан “ўқилишини” таъминлайди. 
• Яхлитлик (бутунлик) 
– Маълумотни аниқ ва ишончли эканлигига ишонч ҳосил қилиш. 
– Яъни, ахборотни рухсат этилмаган ўзгартиришдан ёки “ёзиш” дан
ҳимоялаш. 
• Фойдаланувчанлик 
– Маълумот, ахборот ва тизимдан фойдаланишнинг мумкинлиги. 
– Яъни, рухсат этилмаган “бажариш” дан ҳимоялаш. 

---

Киберхавфсизликни 
фундаментал терминлари 
Киберхавфсизлик асослари (CSF1316) 
• Риск 
– Потенциал фойда ёки зарар. 
• Ҳужумчи каби фикрлаш 
– Бўлиши мумкин бўлган хавфни олдини олиш учун қонуний фойдаланувчини
ҳужумчи каби фикрлаш жараёни. 
– Яхши инсонлар 
“ёмон инсон” 
каби ўйлаши керак ! 
– Милиция ходими… 
• …криминал ҳақида билиши ва тушиниши керак 
– Ушбу курсда 
• Биз ҳужумчи фойдаланган усулларини билишни истаймиз 
• Бузғунчи мотивлари ҳақида ўйлаш керак 
• Тез – тез бузғунчи каби бўлиш 
• Тизимли фикрлаш 
– Кафолатланган амалларни таъминлаш учун ижтимоий ва техник чекловларни
ўзаро таъсирини ҳисобга оладиган фикрлаш жараёни. 
– Масалан, вирусга қарши ҳимоя учун фақат антивирус дастурини
ўрнатишнинг ўзи етарли эмас. Вируслар ва уларни тарқалиш усуллари бўйича
ходимларга маълумотлар бериш ва семенарлар ўтказиш талаб этилади. 

---